بازار کار اروپا در سال‌های اخیر رفتاری متفاوت از الگوهای تاریخی نشان داده است. با وجود تورم بالا و سیاست‌های انقباضی شدید بانک مرکزی اروپا (ECB)، نرخ اشتغال نه‌تنها کاهش نیافت بلکه رشد چشمگیری را تجربه کرد. این روند بی‌سابقه، پرسش‌های مهمی درباره آینده اقتصاد و بازار کار اتحادیه اروپا ایجاد کرده است.
خلاصه خبر:
به گفته کریستین لاگارد (Christine Lagarde) رئیس بانک مرکزی اروپا، برخلاف تصور رایج، سیاست‌های ضدتورمی اخیر منجر به افزایش بیکاری نشد و حتی اشتغال در منطقه یورو فراتر از پیش‌بینی‌های اقتصادی رشد کرد. این امر نشان‌دهنده مقاومت ساختاری بازار کار اروپا و تغییر الگوهای تاریخی آن است.
چرا بازار کار اروپا مقاوم ماند؟
۱. نقش دستمزدها در تعدیل تورم
برخلاف دهه‌های گذشته، افزایش تورم به سرعت وارد دستمزدها نشد. در دهه ۷۰ میلادی، شوک‌های نفتی باعث رشد سریع دستمزدها و فشار بر تولید شد. اما این بار دستمزد واقعی در اروپا تا سال ۲۰۲3 حدود ۲٪ کاهش یافت و فقط به‌تدریج همگام با بهره‌وری رشد کرد. این تاخیر در تعدیل دستمزدها به شرکت‌ها فرصت داد اشتغال خود را حفظ و حتی توسعه دهند.
۲. کاهش ساعات کاری و «انبارش نیروی کار»
اگرچه اشتغال افزایش یافته، اما ساعات کاری به‌طور متوسط ۴ ساعت کمتر از دوران قبل از کرونا است. شرکت‌ها به جای اخراج کارکنان، نیروی کار را حفظ و ساعات کاری را کاهش دادند. این پدیده که به آن labour hoarding گفته می‌شود، در دوره بحران انرژی ۲۰۲۲ به اوج خود رسید و مانع رشد بیکاری شد.
۳. مهاجرت و رشد عرضه نیروی کار
افزایش ورود نیروی کار مهاجر یکی از عوامل اصلی تقویت بازار کار اروپا بوده است. تنها در آلمان، سهم نیروی کار خارجی موجب افزایش حدود ۶٪ تولید ناخالص داخلی از ۲۰۱۹ به این سو شد. اسپانیا نیز بخش مهمی از رشد اشتغال خود را مدیون کارگران مهاجر است.
پیامدهای سیاستی و اقتصادی
انعطاف‌پذیری در برابر شوک‌ها
این شرایط نشان می‌دهد بازار کار اروپا انعطاف‌پذیرتر از قبل شده است. برخلاف گذشته که تورم و سیاست‌های انقباضی منجر به «هیستریزیس» (hysteresis) یا بیکاری ماندگار می‌شد، امروز نیروی کار با سازوکارهای جدید خود را با تغییرات هماهنگ کرده است.
خطر کاهش بهره‌وری
با وجود رشد اشتغال، کاهش ساعات کاری و تمایل به کار پاره‌وقت می‌تواند در بلندمدت باعث افت بهره‌وری شود. همچنین روند پیرشدن جمعیت اروپا فشار بیشتری بر کارایی بازار کار وارد می‌کند.
نقش فناوری و هوش مصنوعی
لاگارد تأکید می‌کند که آینده بهره‌وری اروپا می‌تواند تحت تأثیر اتوماسیون و هوش مصنوعی (AI) قرار گیرد. این فناوری‌ها شاید بتوانند کمبود نیروی کار ناشی از کاهش جمعیت فعال را جبران کنند.
نتیجه‌گیری
بازار کار اروپا در برابر شوک‌های تورمی و بحران انرژی اخیر مقاومتی بی‌سابقه از خود نشان داده است. ترکیب دستمزدهای انعطاف‌پذیر، انبارش نیروی کار، و رشد مهاجرت از مهم‌ترین دلایل این پایداری هستند. با این حال، چالش‌های بهره‌وری، جمعیت‌شناسی و فشارهای سیاسی می‌توانند مسیر آینده را پیچیده کنند. آینده بازار کار اروپا به توانایی این قاره در مدیریت فناوری، مهاجرت و سیاست‌های اقتصادی وابسته خواهد بود.
چرا بازار کار اروپا در برابر تورم مقاوم بود؟
کاهش موقت دستمزد واقعی، انبارش نیروی کار توسط شرکت‌ها و افزایش مهاجرت باعث شد بازار کار اروپا برخلاف پیش‌بینی‌ها مقاوم بماند.
منظور از هیستریزیس در بازار کار چیست؟
هیستریزیس به حالتی گفته می‌شود که بیکاری ناشی از رکود به‌طور ماندگار در اقتصاد باقی می‌ماند. اروپا در چرخه اخیر برخلاف گذشته از این دام فاصله گرفت.
نقش مهاجرت در رشد بازار کار اروپا چقدر مهم است؟
طبق داده‌های بانک مرکزی اروپا، حدود نیمی از رشد نیروی کار در سه سال اخیر ناشی از مهاجرت بوده که اثر مهمی در رشد تولید و اشتغال داشته است.
آیا کاهش ساعات کاری به اقتصاد اروپا آسیب می‌زند؟
کاهش ساعات کاری در کوتاه‌مدت از بیکاری جلوگیری می‌کند، اما در بلندمدت می‌تواند بهره‌وری نیروی کار را کاهش دهد.
آینده بازار کار اروپا به چه عواملی بستگی دارد؟
تحولات جمعیتی، استفاده از فناوری و سیاست‌های مهاجرتی سه عامل کلیدی در تعیین مسیر بازار کار اروپا هستند.
