ورود به دنیای ارزهای دیجیتال و فارکس، فرصتی هیجانانگیز برای سرمایهگذاری و کسب سودهای قابلتوجه به نظر میرسد. با رشد چشمگیر بازار رمزارزها، بسیاری از ایرانیان به این حوزه جذب شدهاند. اما در کنار فرصتهای بینظیر، خطرات بزرگی مانند سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال نیز وجود دارند که سرمایهگذاران ناآگاه را هدف قرار میدهند. تیم اسکن هایپ با بیش از 15 سال سابقه در بازارهای مالی با هدف آگاهیبخشی، به بررسی عمیق لیست سایت های کلاهبرداری، ویژگیهای آنها، روشهای تشخیص و راهکارهای ایمن سرمایهگذاری میپردازد.
فهرست مطالب
- ظهور ارزهای دیجیتال و افزایش کلاهبرداریها
- چرا ایرانیان هدف کلاهبرداران هستند؟
- ارز دیجیتال چیست؟
- روشهای تشخیص سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال
- ویژگیهای مشترک سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال
- ابزارهای بررسی سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال
- لیست پروژههای کلاهبرداری شناختهشده در ایران
- تاپ اینوست گروپ
- پوما کوین
- اوربیت نتورک
- التراورس سیتی
- ترون 2018
- لوتوچی
- دیفای گروپس
- لاکسون
- آمازون سل
- مزرعه آینده
- کینگ مانی
- ریچاتو
- کربلا کوین
- تدی دوج
- اتسی 96
- بی ان بی ماتریکس
- نوکون توکن
- اَجیجیپیتی-کیوتی 4 (AgiGPT-QT4)
- پایکو (Paicoo)
- آی سی بروکر (IC Broker)
- بی تی سی یو آی او (BTCUIO)
- سیکائو (Cicao)
- ایم توکن
- گرام فری
- اکو اسمارت
- دابل وی اتریوم
- اوپن سویل
- دگ کوین و ساکسس فکتوری
- تراین وست
- پای نتورک
- تیمون و گوچپن
- جدول مقایسهای پروژههای کلاهبرداری ارز دیجیتال در ایران
- راهکارهای ایمن برای سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال
- تحقیق و بررسی پروژه
- استفاده از کیف پولهای امن
- دوری از وعدههای غیرواقعی
- استفاده از صرافی های معتبر
- از صرافی های ناشناخته یا بدون مجوز دوری کنید.
- بررسی ادعاهای فنی پروژه (مانند استخراج با موبایل).
- ابزارهای پیشنهادی برای سرمایهگذاری ایمن
- مقایسه صرافی های ایرانی و خارجی
- روشهای تحلیلی در سرمایهگذاری ارز دیجیتال
- ابزارها و پلتفرمهای معتبر
- مقایسه صرافی های ایرانی و خارجی
- جمع بندی
- سایت های کلاهبرداری ارزدیجیتال چه ویژگیهایی دارند؟
- چگونه میتوان یک سایت اسکم را شناسایی کرد؟
- آیا میتوان با سرمایه کم وارد سایت های اسکم شد تا مطمئن شویم؟
- بهترین صرافیهای ایرانی و خارجی برای جلوگیری از اسکم کدامند؟
- آیا استفاده از VPN در معاملات کریپتوکارنسی توصیه میشود؟
- چه میزان سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال ایمن است تا ریسک کاهش یابد؟
- اگر وارد یک سایت جعلی شدم و پولم بلوکه شد، چه کنم؟
- چگونه مطمئن شوم پروژهای که معرفی میشود معتبر است؟
- آیا تمام سایت هایی که ادعای ایردراپ رایگان دارند، اسکم هستند؟
- چه تفاوتی بین کیف پول گرم و سرد برای جلوگیری از اسکم وجود دارد؟
ظهور ارزهای دیجیتال و افزایش کلاهبرداریها
ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین و اتریوم از سال 2009 با معرفی بیتکوین توسط ساتوشی ناکاموتو، دنیای مالی را متحول کردند. در ایران، از حدود سال 1396 (2017 میلادی)، با رشد قیمت بیتکوین، علاقه عمومی به این حوزه افزایش یافت. اما این محبوبیت، زمینهساز ظهور پروژههای کلاهبرداری شد که با وعدههای سودهای کلان، سرمایهگذاران را فریب میدادند. گزارشهای منتشرشده توسط CoinDesk نشان میدهد که از سال 2018، کلاهبرداریهای مبتنی بر ارز دیجیتال در جهان بیش از 3.7 میلیارد دلار خسارت به بار آوردهاند.
چرا ایرانیان هدف کلاهبرداران هستند؟
محدودیتهای بین المللی: تحریمهای اقتصادی باعث شده ایرانیان به صرافی های بین المللی دسترسی محدودی داشته باشند و به پلتفرمهای ناشناخته روی بیاورند.
نبود قوانین مشخص: فقدان نظارت قانونی در حوزه رمزارزها در ایران، بستری برای فعالیت کلاهبرداران فراهم کرده است.
عدم آگاهی کافی: بسیاری از سرمایهگذاران ایرانی، بهویژه تازهکاران، دانش کافی برای تشخیص پروژههای جعلی ندارند.
ارز دیجیتال چیست؟
ارز دیجیتال، نوعی پول دیجیتال مبتنی بر فناوری بلاکچین است که بهصورت غیرمتمرکز عمل میکند. بیتکوین، اتریوم و تتر (USDT) از معروفترین رمزارزها هستند. ویژگیهای کلیدی آنها شامل:
غیرمتمرکز بودن: بدون نیاز به واسطههایی مثل بانکها.
شفافیت: تراکنشها در بلاکچین عمومی ثبت میشوند.
امنیت: استفاده از رمزنگاری برای حفاظت از دادهها.
برای اینکه راحت تر اصطلاحات را درک کنید به مقاله اصطلاحات ارز دیجیتال سر بزنید.
اصطلاحات تخصصی
بلاکچین: دفتر کل توزیعشدهای که تراکنشها را ذخیره میکند.
کیف پول دیجیتال: نرمافزار یا دستگاهی برای ذخیره رمزارزها (مثل Trust Wallet یا Ledger).
طرح پانزی: سیستمی که سود سرمایهگذاران قدیمی را از سرمایههای جدید تأمین میکند.
برای اطلاعات کامل تر به مقاله طرح پانزی چیست؟ | بررسی کامل و جامع سر بزنید تا از همه ماجرا از اول مطلع شوید.
طرح هرمی: مدلی که سود از جذب زیرمجموعه به دست میآید.
وایت پیپر: سندی که جزئیات فنی و اقتصادی یک پروژه را شرح میدهد.
روشهای تشخیص سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال
تقریبا تمامی سایت های کلاهبرداری یک سری خصوصیت و ویژگی های یکسان دارند! که با کمی حواس جمعی میتوانید از آنها فاصله بگیرید و سرمایه تان را به طر نیندازید.
ویژگیهای مشترک سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال
بر اساس گزارشهای Binance Research و CoinTelegraph، پروژههای کلاهبرداری معمولاً ویژگیهای زیر را دارند:
وعده سودهای غیرواقعی: مانند سود سالیانه 494% در تاپ اینوست گروپ.
عدم شفافیت: اطلاعات مبهم درباره تیم توسعهدهنده یا محل ثبت شرکت.
تمرکز بر زیرمجموعهگیری: تشویق به جذب سرمایهگذاران جدید.
مشکلات فنی: وبسایت های غیرحرفهای یا قراردادهای هوشمند ضعیف.
عدم نظارت قانونی: فعالیت بدون مجوزهای معتبر.
ابزارهای بررسی سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال
بررسی وایت پیپر: وایت پیپر باید جزئیات فنی، اقتصادی و تیم پروژه را مشخص کند.
تحلیل قرارداد هوشمند: ابزارهایی مثل Etherscan برای بررسی کدهای پروژه.
جستجوی سوابق تیم: بررسی هویت بنیانگذاران در LinkedIn یا منابع معتبر.
مشاوره با انجمنهای معتبر: مانند انجمن بلاکچین ایران.
لیست پروژههای کلاهبرداری شناختهشده در ایران
در ادامه تمامی سایت های که کلاهبرداری از کاربران ایرانی کردند را به طور کامل معرفی میکنیم. پس حواس جمع باشید و اسمشان را یادداشت کنید! تاتحت هیچ شرایطی سمت این سایت های کلاهبرداری ارز دیجیتال نروید!!
تاپ اینوست گروپ
این پروژه با وعده سود سالیانه 494%، سرمایهگذاران را به دام میانداخت. تاپ اینوست گروپ از مدل هرمی استفاده میکرد و سود را از سرمایههای جدید تأمین مینمود.
- عدم شفافیت در هویت تیم و محل ثبت.
- تمرکز بر زیرمجموعهگیری.
- غیرواقعی بودن وعدههای سود.
وضعیت کنونی: این پروژه پس از جذب سرمایههای کلان، فعالیت خود را متوقف کرد.
پوما کوین
پوما کوین با ادعای سود 36% سالیانه و 10% پاداش برای زیرمجموعهگیری، کاربران ایرانی را هدف قرار داد.
- عدم شفافیت در بلاکچین بومی.
- تمرکز 90% توکنها در 10 کیف پول.
- وایت پیپر فاقد جزئیات فنی.
وضعیت کنونی: به دلیل مشکلات فنی و شکایات کاربران، غیرقابل اعتماد شناخته شده است.
اوربیت نتورک
اوربیت نتورک خود را توسعهدهنده بلاکچین معرفی کرد، اما در واقع یک طرح پانزی بود.
- استفاده از کد ریفرال برای جذب سرمایهگذاران.
- تبلیغات گمراهکننده در وبسایت های معروف.
وضعیت کنونی: دستگیری 13 سرشبکه در ایران و شناسایی 2000 عضو.
التراورس سیتی
متاورسی که با تبلیغات گسترده و ادعای کسب درآمد از NFT و زمینهای مجازی، کاربران را جذب کرد.
- ارتباط با اوربیت نتورک.
- عدم شفافیت در تیم توسعهدهنده.
وضعیت کنونی: به دلیل شواهد کلاهبرداری، غیرقابل اعتماد است.
ترون 2018
پروژهای که با ادعای استخراج ارز دیجیتال، سودهای نجومی وعده میداد.
- عدم ارتباط با بلاکچین ترون.
- وبسایت غیرحرفهای و اطلاعات متناقض.
وضعیت کنونی: بهعنوان طرح پانزی و سایت اسکم شناخته شده است.
لوتوچی
سایتی که با ادعای فعالیت خیریه، از کاربران برای خرید بلیط لاتاری پول دریافت میکرد.
- عدم وجود مجوزهای قانونی.
- نبود نظارت بر قرعهکشیها.
وضعیت کنونی: به دلیل فقدان شفافیت، سایت اسکم شناخته شده است.
دیفای گروپس
وعده سود ماهانه 10 تا 17%، اما بدون برنامه جایگزین برای جبران ضررها.
- هویت ناشناس توسعهدهندگان.
- کنترل کامل سرمایه توسط پلتفرم.
وضعیت کنونی: غیرقابل اعتماد.
لاکسون
پلتفرمی که با ادعای استفاده از هوش مصنوعی، کاربران را جذب میکرد.
- اطلاعات متناقض در وبسایت.
- عدم وجود توکن ادعاشده.
وضعیت کنونی: بهعنوان طرح پانزی شناخته شده است.
آمازون سل
پروژهای که با ادعای وابستگی به آمازون، کاربران را فریب میداد.
- فعالیت پانزی و تمرکز بر زیرمجموعهگیری.
- توقف فعالیت و بسته شدن وبسایت.
وضعیت کنونی: متوقف شده و سرمایهگذاران متضرر شدهاند.
مزرعه آینده
بازی شبیهسازی کشاورزی با وعده سود روزانه دلاری.
- طراحی غیرحرفهای سایت.
- توکن بدون پشتوانه.
وضعیت کنونی: کلاهبرداری شناخته شده است.
کینگ مانی
پروژهای با ارز دیجیتال کیم (KIM) که با تبلیغات گسترده، سرمایهگذاران را جذب کرد.
- وایت پیپر غیرفنی.
- دستگیری گردانندگان توسط وزارت اطلاعات ایران.
وضعیت کنونی: متوقف شده است.
ریچاتو
پلتفرمی برای ارائه سیگنالهای معاملاتی با وعده سود بالا.
- عدم تضمین صحت سیگنالها.
- پشتیبانی آفلاین.
وضعیت کنونی: غیرقابل اعتماد.
کربلا کوین
توضیحات: پروژهای که با سوءاستفاده از اعتقادات مذهبی، کاربران را فریب میداد.
- استفاده از نام کربلا برای جذب اعتماد.
- وایت پیپر غیرواقعی.
وضعیت کنونی: توسط انجمن بلاکچین ایران کلاهبرداری اعلام شده است.
تدی دوج
تدی دوج (TEDDY) پروژهای بود که حدود یک سال پیش با تبلیغات گسترده در شبکههای اجتماعی، بهویژه در میان کاربران ایرانی، محبوبیت یافت. این پروژه ادعا میکرد پلتفرمی چندمنظوره برای مبادلات، تراکنشها، کشت سود (Yield Farming) و کیف پول ارائه میدهد. توکن TEDDY که بر بستر زنجیره هوشمند بایننس (BSC) پیادهسازی شده بود، بهعنوان توکن بومی معرفی شد و کاربردهایی مانند پرداختهای درونشبکهای، مشارکت در مدیریت پروژه و حق رأی در تصمیمگیریها را تبلیغ میکرد.
- عدم شفافیت: هیچ اطلاعات معتبری درباره تیم توسعهدهنده یا سازوکار فنی پروژه ارائه نشد.
- وعدههای غیرواقعی: ادعای کاربردهای گسترده بدون ارائه محصول واقعی یا نقشه راه مشخص.
- ریزش ارزش: پس از جذب سرمایه اولیه، سازندگان پروژه ناپدید شدند و قیمت توکن TEDDY با افت 99٪ عملاً بیارزش شد.
- ساختار مشکوک: تمرکز بر جذب سرمایه بدون ارائه خدمات ملموس.
وضعیت کنونی: تدی دوج بهعنوان یک سایت اسکم شناخته شده و سرمایهگذاران بسیاری متضرر شدهاند.
هشدار: پیش از سرمایهگذاری، وایت پیپر پروژه، تیم توسعهدهنده و شواهد فعالیت واقعی را بررسی کنید.
اتسی 96
پروژه اتسی 96 با وعده سودهای کلان (از طریق مشاهده تبلیغات تصادفی) و جذب زیرمجموعه، کاربران را به سرمایهگذاری بین 30 تا 100,000 دلار تشویق میکرد. کاربران با واریز سرمایه اولیه و انجام وظایف تبلیغاتی، انتظار کسب درآمد روزانه داشتند.
- عدم شفافیت در سوددهی: هیچ سازوکار مشخصی برای چگونگی کسب سود ارائه نشد.
- نیاز به سرمایهگذاری برای مشارکت: پرداخت پول برای مشاهده تبلیغات، منطقی نیست و نشانه کلاهبرداری است.
- تمرکز بر زیرمجموعهگیری: پاداشهای بالا برای دعوت دوستان، نشاندهنده ساختار هرمی است.
- ابهام در هویت سازندگان: هیچ اطلاعاتی درباره تیم یا اهداف پروژه در دسترس نیست.
وضعیت کنونی: اتسی 96 به دلیل فقدان شفافیت و گزارشهای متعدد کاربران، بهعنوان کلاهبرداری شناخته شده است.
بی ان بی ماتریکس
توضیحات: بی ان بی ماتریکس (BNBMatrix) خود را پلتفرمی غیرمتمرکز در حوزه دیفای (DeFi) معرفی کرد که روی زنجیره هوشمند بایننس فعالیت میکند و سودهای ماهانه بیش از 200٪ را وعده میداد. این پروژه توسط وبسایت خبری newsbtc.com بهعنوان پلتفرمی امن و سودآور تبلیغ شد، که باعث جذب کاربران ایرانی شد.
- طرح پانزی: سود کاربران قدیمی از سرمایه کاربران جدید پرداخت میشد.
- تبلیغات گمراهکننده: تأیید اولیه توسط newsbtc.com (که بعداً حذف شد) کاربران را فریب داد.
- عدم شفافیت: فقدان اطلاعات درباره تیم توسعهدهنده و سازوکار سوددهی.
- وابستگی به زیرمجموعهگیری: کاهش کاربران جدید منجر به فروپاشی پروژه شد.
وضعیت کنونی: بی ان بی ماتریکس بهعنوان یک سایت اسکم شناخته شده و سرمایه بسیاری از کاربران از بین رفته است.
نوکون توکن
توضیحات: نوکون توکن با تبلیغات گسترده در شبکههای اجتماعی و پیامکهای فارسی، خود را بهعنوان یک ارز دیجیتال آیندهدار معرفی کرد که میتواند به سرعت ارزش خود را افزایش دهد و در میان بزرگترین رمزارزها قرار گیرد.
- تبلیغات بدون پشتوانه: ادعاهای غیرواقعی بدون ارائه اطلاعات فنی.
- فقدان وایت پیپر: نبود سند جامع درباره اهداف و کاربردهای پروژه.
- ابهام در هویت تیم: اطلاعات تیم توسعهدهنده نامشخص است.
- تبلیغات هدفمند ایرانیان: استفاده از پیامکهای فارسی، نشانه تمرکز بر کاربران ایرانی و احتمال فعالیت سازندگان در ایران.
- عدم کاربرد مشخص: توکن بدون ارزش واقعی و کاربرد ملموس.
وضعیت کنونی: نوکون توکن به دلیل نشانههای متعدد کلاهبرداری، غیرقابل اعتماد است.
اَجیجیپیتی-کیوتی 4 (AgiGPT-QT4)
اَجیجیپیتی-کیوتی 4 با سوءاستفاده از نام هوش مصنوعی (مشابه ChatGPT) ادعا میکرد با سرمایهگذاری حداقل 10 تتر، کاربران میتوانند از طریق معاملات خودکار هوش مصنوعی سودهای کلان و بدون ریسک کسب کنند. این پروژه حتی توسط نهادهای امنیتی ایران بهعنوان کلاهبرداری معرفی شد.
- وعدههای غیرمنطقی: ادعای سود بدون ریسک و نرخ پیروزی بالا، غیرواقعی است.
- تبلیغات گمراهکننده: انتشار رپورتاژ در سایت های معتبر مانند یاهو برای جلب اعتماد.
- تمرکز بر کاربران ایرانی: استفاده از کدهای دعوت و پیامکهای فارسی.
- عدم شفافیت: نبود اطلاعات درباره سازوکار هوش مصنوعی و تیم توسعه.
- مشکلات برداشت: گزارشهای متعدد کاربران از عدم امکان برداشت سرمایه.
وضعیت کنونی: به دلیل هشدار قوه قضاییه و شواهد کلاهبرداری، غیرقابل اعتماد است.
پایکو (Paicoo)
توضیحات: پایکو (Paicoo) خود را پیشگام در تجارت الکترونیک معرفی کرد و ادعا میکرد با سرمایهگذاری کاربران، از دارایی آنها در تجارت جهانی کالا استفاده میکند تا سود روزانه ارائه دهد.
- عدم شفافیت در سازوکار: مشخص نیست چگونه سرمایه کاربران در تجارت استفاده میشود.
- ابهام در فعالیت: ادعای تجارت الکترونیک بدون جزئیات (مثلاً دراپشیپینگ یا مدل دیگر).
- نیاز به واریز سرمایه: منطق پرداخت پول برای مشارکت در تجارت، مشکوک است.
- فقدان اطلاعات تیم: هویت سازندگان و شرکای تجاری نامشخص است.
وضعیت کنونی: پایکو به دلیل شواهد کلاهبرداری و فقدان شفافیت، غیرقابل اعتماد است.
آی سی بروکر (IC Broker)
آی سی بروکر (IC Broker یا ICM Brokers) کاربران را به سرمایهگذاری در مبادلات ارزهای دیجیتال، اوراق بهادار، سهامگذاری و دیفای تشویق میکرد. این پروژه ادعا داشت که در تمام حوزههای مالی دیجیتال فعالیت دارد.
- وعدههای آرمانی: ادعای فعالیت در تمام حوزههای مالی بدون ارائه شواهد.
- ساختار پانزی: تمرکز بر هولد دارایی و جذب سرمایه بدون فعالیت اقتصادی واقعی.
- عدم شفافیت: اطلاعات تیم و سازوکار پروژه نامشخص است.
- طراحی غیرحرفهای: وبسایت با مشکلات متعدد در محتوا و طراحی.
وضعیت کنونی: آی سی بروکر بهعنوان یک پروژه سایت اسکم شناخته شده است.
بی تی سی یو آی او (BTCUIO)
بی تی سی یو آی او (BTCUIO) خود را بهعنوان یک صرافی دیجیتال معرفی کرد، اما در واقع پلتفرمی جعلی بود که با ارسال پیامهای واتساپ، کاربران را به ثبتنام و شارژ حساب با تتر تشویق میکرد. این پروژه ادعا میکرد حسابهایی با مبالغ میلیونی به کاربران اختصاص داده شده است.
- پیامهای جعلی: ارسال پیامهای واتساپ با وعده جوایز کلان.
- نیاز به شارژ مکرر: کاربران برای دسترسی به “جوایز” باید بارها حساب را شارژ میکردند.
- عدم فعالیت صرافی: هیچ سازوکار واقعی برای تبادل ارزهای دیجیتال وجود نداشت.
- طراحی ضعیف: وبسایت پر از اشکالات و بدون استانداردهای حرفهای.
وضعیت کنونی: BTCUIO به دلیل شواهد کلاهبرداری و گزارشهای کاربران، غیرقابل اعتماد است.
سیکائو (Cicao)
توضیحات: سیکائو با ادعای ارائه راهکارهای دراپشیپینگ (Dropshipping) و سودهای بالا، کاربران را به سرمایهگذاری تشویق میکرد. این پروژه مدعی بود که سرمایه کاربران در تجارت کالاها استفاده میشود.
- عدم شفافیت در سازوکار: مشخص نیست چگونه سرمایه کاربران در دراپشیپینگ استفاده میشود.
- نیاز به واریز سرمایه: منطق پرداخت پول برای مشارکت در دراپشیپینگ مشکوک است.
- فقدان اطلاعات فنی: نبود جزئیات درباره مدل کسبوکار یا شرکای تجاری.
- تمرکز بر کاربران ناآگاه: سوءاستفاده از عدم آگاهی کاربران درباره دراپشیپینگ.
وضعیت کنونی: سیکائو به دلیل شواهد کلاهبرداری و فقدان شفافیت، غیرقابل اعتماد است.
ایم توکن
پروژهای مبتنی بر ترون با وعده سود روزانه.
- هویت ناشناس سازندگان.
- اطلاعات مبهم درباره سود.
وضعیت کنونی: غیرقابل اعتماد.
گرام فری
گرام فری با سوءاستفاده از نام تلگرام و وعده کسب درآمد بالا از ارز دیجیتال گرام، کاربران ناآگاه را هدف قرار داد. این پروژه با واگذاری وظایفی مانند دعوت دوستان، مشاهده تبلیغات و شرکت در گردونه شانس، ادعای اهدای توکن گرام را داشت.
- ثبتنام محدود به اکانت گوگل و فیسبوک، که نشانه عدم حرفهای بودن است.
- ثبت در پاناما، کشوری که بهعنوان پناهگاه پروژههای مشکوک شناخته میشود.
- ارز گرام در هیچ صرافی معتبری لیست نشده و قیمتگذاری آن غیرشفاف است.
- حداقل برداشت 500 دلار، که مانع دسترسی کاربران به سرمایههای کوچکتر میشود.
- تمرکز بر زیرمجموعهگیری و ساختار هرمی.
وضعیت کنونی: به دلیل فقدان شفافیت و شکایات کاربران، بهعنوان کلاهبرداری شناخته شده است.
اکو اسمارت
توضیحات: اکو اسمارت با ادعای عرضه توکن ECS برای استفاده در گیمینگ، رباتهای ترید، شبکههای اجتماعی و صرافی های غیرمتمرکز، کاربران را به سرمایهگذاری حداقل 5000 واحد ترون (TRX) تشویق میکرد. این پروژه همچنین از طریق زیرمجموعهگیری سود بیشتری وعده میداد.
- عدم ارائه جزئیات فنی درباره عملکرد و محصولات.
- عدم تحقق وعدههای اعلامشده در سال 2022 و نبود نقشه راه مشخص.
- تمرکز بر زیرمجموعهگیری بهعنوان منبع اصلی سود.
وضعیت کنونی: پروژهای غیرقابل اعتماد که هیچ محصول واقعی ارائه نکرده است.
دابل وی اتریوم
توضیحات: دابل وی اتریوم با تبلیغات گسترده، کاربران را به سرمایهگذاری 0.08 اتریوم (ETH) و جذب زیرمجموعه دعوت میکرد. این پروژه ادعا داشت که سود کاربران از طریق سرمایهگذاری افراد جدید تأمین میشود.
- ساختار پانزی آشکار: سود از سرمایههای جدید پرداخت میشود.
- عدم تولید ارزش واقعی یا ارائه خدمات ملموس.
- وابستگی کامل به جذب زیرمجموعه برای سودآوری.
وضعیت کنونی: به دلیل ماهیت پانزی، در معرض فروپاشی قرار دارد.
اوپن سویل
توضیحات: اوپن سویل با وعده سود روزانه 2.3 تا 4.8 درصد بسته به سطح VIP، کاربران را به سرمایهگذاری و زیرمجموعهگیری تشویق میکرد. ادعای کسب سود از آربیتراژ بدون ارائه جزئیات، از ویژگیهای این پروژه بود.
- عدم شفافیت در هویت سازندگان و محل ثبت شرکت.
- طراحی غیرحرفهای وبسایت.
- گزارشهای متعدد از مالباختگان در کانالهای تلگرامی.
- ساختار هرمی با پاداشهای 21%، 7% و 3% برای زیرمجموعهگیری.
وضعیت کنونی: بهعنوان طرح پانزی شناخته شده و غیرقابل اعتماد است.
دگ کوین و ساکسس فکتوری
توضیحات: دگ کوین با ادعای ارائه ارز دیجیتالی با کارمزد نزدیک به صفر و تراکنشهای سریع، همراه با پروژه ساکسس فکتوری (یک سیستم بازاریابی شبکهای) کاربران را جذب میکرد. خرید دگ کوین تنها از طریق صرافی SwipeX امکانپذیر بود.
- کنترل متمرکز دگ کوین توسط صرافی SwipeX.
- ارتباط با ساکسس فکتوری که بر زیرمجموعهگیری متکی است.
- فقدان ویژگیهای نوآورانه در مقایسه با سایر رمزارزها.
وضعیت کنونی: به دلیل شواهد کلاهبرداری، غیرقابل اعتماد است.
تراین وست
توضیحات: تراین وست با وعده سود ماهانه 5 تا 10 درصد و قفل سرمایه برای 6 ماه تا 2 سال، کاربران ایرانی را هدف قرار داد. توکن 3CO این پروژه در هیچ صرافی معتبری لیست نشده بود.
- عدم ارائه اطلاعات درباره عملکرد و هویت سازندگان.
- ثبت دامنه در ایسلند و نبود مجوزهای قانونی.
- توکن 3CO بدون ارزش واقعی و غیرقابل معامله.
وضعیت کنونی: بهعنوان کلاهبرداری شناخته شده است.
پای نتورک
توضیحات: پای نتورک با ادعای استخراج ارز دیجیتال Pi از طریق گوشی موبایل، در ایران محبوب شد. این پروژه توکنهای Pi را هر 24 ساعت بین کاربران توزیع میکرد.
- غیرممکن بودن استخراج واقعی با گوشی موبایل.
- عدم لیست شدن توکن Pi در صرافی های معتبر.
- ادعای نادرست ارتباط با دانشگاه استنفورد.
- توزیع توکنها بدون نیاز به بلاکچین واقعی.
وضعیت کنونی: به دلیل شواهد متعدد، کلاهبرداری اعلام شده است.
تیمون و گوچپن
توضیحات: تیمون و گوچپن دو پروژه مشابه با ساختار هرمی بودند که با وعده سودهای بالا از طریق زیرمجموعهگیری و پرداخت تتر (USDT)، کاربران را جذب میکردند.
- نبود وبسایت رسمی برای گوچپن و تغییر مداوم آدرس.
- تکذیب ادعای ارتباط گوچپن با Ku Young Bae، مؤسس Qoo10.
- ساختار هرمی مشابه در هر دو پروژه.
وضعیت کنونی: هر دو پروژه بهعنوان سایت اسکم شناخته شدهاند.
جدول مقایسهای پروژههای کلاهبرداری ارز دیجیتال در ایران
نام پروژه | توضیحات و وعدهها | مشکلات اصلی | وضعیت کنونی |
تاپ اینوست گروپ | وعده سود سالیانه 494% با مدل هرمی و پرداخت سود از سرمایههای جدید. | – عدم شفافیت در هویت تیم و محل ثبت- تمرکز بر زیرمجموعهگیری- وعدههای غیرواقعی سود | متوقف شده، سرمایهگذاران متضرر شدند |
پوما کوین | ادعای سود 36% سالیانه و 10% پاداش زیرمجموعهگیری. | – عدم شفافیت در بلاکچین بومی- تمرکز 90% توکنها در 10 کیف پول- وایت پیپر فاقد جزئیات فنی | غیرقابل اعتماد، شکایات متعدد کاربران |
اوربیت نتورک | خود را توسعهدهنده بلاکچین معرفی کرد، اما طرح پانزی بود. | – استفاده از کد ریفرال برای جذب سرمایه- تبلیغات گمراهکننده در سایت های معروف | دستگیری 13 سرشبکه، 2000 عضو شناسایی شدند |
التراورس سیتی | متاورس با ادعای کسب درآمد از NFT و زمینهای مجازی. | – ارتباط با اوربیت نتورک- عدم شفافیت در تیم توسعهدهنده | غیرقابل اعتماد، شواهد کلاهبرداری |
ترون 2018 | ادعای استخراج ارز دیجیتال با سودهای نجومی. | – عدم ارتباط با بلاکچین ترون- وبسایت غیرحرفهای و اطلاعات متناقض | طرح پانزی، غیرقابل اعتماد |
لوتوچی | ادعای فعالیت خیریه با دریافت پول برای بلیط لاتاری. | – عدم وجود مجوزهای قانونی- نبود نظارت بر قرعهکشیها | کلاهبرداری، فقدان شفافیت |
دیفای گروپس | وعده سود ماهانه 10 تا 17% بدون برنامه جبران ضرر. | – هویت ناشناس توسعهدهندگان- کنترل کامل سرمایه توسط پلتفرم | غیرقابل اعتماد |
لاکسون | ادعای استفاده از هوش مصنوعی برای سوددهی. | – اطلاعات متناقض در وبسایت- عدم وجود توکن ادعاشده | طرح پانزی، غیرقابل اعتماد |
آمازون سل | ادعای وابستگی به آمازون با فعالیت پانزی. | – تمرکز بر زیرمجموعهگیری- توقف فعالیت و بسته شدن وبسایت | متوقف شده، سرمایهگذاران متضرر شدند |
مزرعه آینده | بازی شبیهسازی کشاورزی با وعده سود روزانه دلاری. | – طراحی غیرحرفهای سایت- توکن بدون پشتوانه | کلاهبرداری شناخته شده |
کینگ مانی | ارز دیجیتال کیم (KIM) با تبلیغات گسترده. | – وایت پیپر غیرفنی- دستگیری گردانندگان توسط وزارت اطلاعات ایران | متوقف شده |
ریچاتو | ارائه سیگنالهای معاملاتی با وعده سود بالا. | – عدم تضمین صحت سیگنالها- پشتیبانی آفلاین | غیرقابل اعتماد |
کربلا کوین | سوءاستفاده از اعتقادات مذهبی برای جذب کاربران. | – استفاده از نام کربلا برای جلب اعتماد- وایت پیپر غیرواقعی | کلاهبرداری توسط انجمن بلاکچین ایران |
تدی دوج | پلتفرم چندمنظوره با توکن TEDDY، ادعای مبادلات و کشت سود. | – عدم شفافیت در تیم و سازوکار- ریزش 99% ارزش توکن- تمرکز بر جذب سرمایه | کلاهبرداری، سرمایهگذاران متضرر شدند |
اتسی 96 | سود از مشاهده تبلیغات و زیرمجموعهگیری با سرمایهگذاری 30 تا 100,000 دلار. | – عدم شفافیت در سوددهی- نیاز به واریز برای تبلیغات- ساختار هرمی | کلاهبرداری، شکایات کاربران |
بی ان بی ماتریکس | پلتفرم دیفای با وعده سود ماهانه 200% روی زنجیره بایننس. | – طرح پانزی- تبلیغات گمراهکننده توسط newsbtc.com- وابستگی به زیرمجموعهگیری | طرح پانزی، سرمایهها از بین رفت |
نوکون توکن | ارز دیجیتال آیندهدار با تبلیغات گسترده و پیامکهای فارسی. | – تبلیغات بدون پشتوانه- فقدان وایت پیپر- تمرکز بر کاربران ایرانی | غیرقابل اعتماد |
اَجیجیپیتی-کیوتی 4 | ادعای سود کلان با هوش مصنوعی و سرمایهگذاری 10 تتر. | – وعدههای غیرمنطقی- تبلیغات در سایت های معتبر- مشکلات برداشت سرمایه | کلاهبرداری، هشدار قوه قضاییه |
پایکو | ادعای تجارت الکترونیک با سود روزانه. | – عدم شفافیت در سازوکار- نیاز به واریز سرمایه- فقدان اطلاعات تیم | غیرقابل اعتماد |
آی سی بروکر | فعالیت در تمام حوزههای مالی دیجیتال با ادعای سهامگذاری و دیفای. | – وعدههای آرمانی- ساختار پانزی- طراحی غیرحرفهای وبسایت | کلاهبرداری شناخته شده |
بی تی سی یو آی او | صرافی جعلی با پیامهای واتساپ و وعده جوایز میلیونی. | – پیامهای جعلی- نیاز به شارژ مکرر حساب- عدم فعالیت صرافی | غیرقابل اعتماد، شکایات کاربران |
سیکائو | ادعای دراپشیپینگ با سود بالا. | – عدم شفافیت در سازوکار- سوءاستفاده از ناآگاهی کاربران- نیاز به واریز سرمایه | غیرقابل اعتماد |
ایم توکن | پروژه مبتنی بر ترون با وعده سود روزانه. | – هویت ناشناس سازندگان- اطلاعات مبهم درباره سود | غیرقابل اعتماد |
گرام فری | سوءاستفاده از نام تلگرام با وظایف تبلیغاتی و زیرمجموعهگیری. | – ثبتنام با گوگل/فیسبوک- ثبت در پاناما- ارز گرام غیرشفاف- حداقل برداشت 500 دلار | کلاهبرداری، شکایات کاربران |
اکو اسمارت | توکن ECS برای گیمینگ و صرافی غیرمتمرکز با سرمایهگذاری 5000 ترون. | – عدم ارائه جزئیات فنی- تمرکز بر زیرمجموعهگیری- عدم تحقق وعدهها | غیرقابل اعتماد، بدون محصول واقعی |
دابل وی اتریوم | سرمایهگذاری 0.08 اتریوم با سود از زیرمجموعهگیری. | – ساختار پانزی- عدم تولید ارزش واقعی- وابستگی به زیرمجموعه | در معرض فروپاشی |
اوپن سویل | سود روزانه 2.3 تا 4.8% با ادعای آربیتراژ. | – عدم شفافیت در هویت- طراحی غیرحرفهای وبسایت- ساختار هرمی | طرح پانزی، غیرقابل اعتماد |
دگ کوین و ساکسس فکتوری | ارز دیجیتال با کارمزد صفر و بازاریابی شبکهای. | – کنترل متمرکز توسط صرافی SwipeX- فقدان نوآوری- وابستگی به زیرمجموعهگیری | غیرقابل اعتماد |
تراین وست | سود ماهانه 5 تا 10% با توکن 3CO غیرقابل معامله. | – عدم ارائه اطلاعات عملکرد- ثبت در ایسلند- توکن بدون ارزش | کلاهبرداری شناخته شده |
پای نتورک | ادعای استخراج Pi با گوشی موبایل. | – استخراج غیرممکن با گوشی- عدم لیست شدن توکن- ادعای جعلی ارتباط با استنفورد | کلاهبرداری اعلام شده |
تیمون و گوچپن | پروژههای هرمی با وعده سود از زیرمجموعهگیری و تتر. | – نبود وبسایت رسمی- تکذیب ارتباط با Ku Young Bae- ساختار هرمی | کلاهبرداری شناخته شده |
راهکارهای ایمن برای سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال
سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال اصلا سخت نیست! فقط باید هوشیار باشید و انتخاب های درستی داشته باشید! ما در تیم اسکن هایپ با بیش از 15 سال سابقه چند راهکارمهم که میتوانید یک سرمایه گذاری امن داشته باشید را برایتان آورده ایم.
تحقیق و بررسی پروژه
وایت پیپر: وایت پیپر باید شامل جزئیات فنی، نقشه راه و کاربرد توکن باشد.
منابع معتبر: از CoinMarketCap، CoinGecko یا Binance Research برای بررسی پروژه استفاده کنید.
انجمنها: نظرات کاربران در Reddit یا انجمن بلاکچین ایران را مطالعه کنید.
استفاده از کیف پولهای امن
کیف پولهای سختافزاری: Ledger Nano X یا Trezor برای ذخیرهسازی آفلاین.
کیف پولهای نرمافزاری: Trust Wallet یا MetaMask با احراز هویت دومرحلهای (2FA).
دوری از وعدههای غیرواقعی
سودهای بالاتر از 20% سالیانه معمولاً غیرواقعی هستند.
پروژههایی که بر زیرمجموعهگیری تمرکز دارند، مشکوکاند.
استفاده از صرافی های معتبر
صرافی های بین المللی مثل Binance، Kraken و Coinbase با رعایت احتیاط (VPN و احراز هویت) مناسبترند.
از صرافی های ناشناخته یا بدون مجوز دوری کنید.
تجربه واقعی تلخ! سرمایهگذاری در پای نتورک
صبحان، 28 ساله، در سال 1401 با تبلیغات پای نتورک در تلگرام آشنا شد. او اپلیکیشن را نصب کرد و روزانه وظایفی مانند ورود به اپلیکیشن و دعوت دوستان را انجام داد. پس از یک سال، توکنهای Pi جمعآوریشده هیچ ارزشی نداشتند و امکان برداشت یا معامله وجود نداشت. سارا متوجه شد که وقت و انرژی خود را برای یک پروژه جعلی صرف کرده است.
بررسی ادعاهای فنی پروژه (مانند استخراج با موبایل).
اطمینان از لیست شدن توکن در صرافی های معتبر.
دوری از پروژههایی که سود بدون فعالیت اقتصادی واقعی وعده میدهند.
ابزارهای پیشنهادی برای سرمایهگذاری ایمن
کیف پولها: Ledger Nano X، Trezor، Trust Wallet.
صرافیها: Binance، Kraken، KuCoin.
تحلیل بازار: TradingView، CoinMarketCap، CoinGecko.
امنیت: استفاده از VPN معتبر و 2FA.
CoinMarketCap برای بررسی قیمتها و پروژهها.
مقایسه صرافی های ایرانی و خارجی
معیار | صرافی های ایرانی | صرافی های خارجی |
دسترسی | بدون نیاز به احراز هویت بین المللی | نیاز به احراز هویت و VPN |
امنیت | ریسک بالا به دلیل نبود نظارت قانونی | امنیت بالاتر (صرافی های معتبر مثل Binance) |
تنوع رمزارزها | محدود به رمزارزهای اصلی | تنوع گسترده |
کارمزد | معمولاً پایینتر | بالاتر به دلیل خدمات پیشرفته |
پشتیبانی | پشتیبانی فارسی، اما گاهی غیرحرفهای | پشتیبانی چندزبانه، اما بدون فارسی |
توصیه: برای ایرانیان، صرافی های معتبری مثل Binance، Kraken یا KuCoin با رعایت احتیاط (استفاده از VPN و کیف پول سختافزاری) مناسبتر هستند.
روشهای تحلیلی در سرمایهگذاری ارز دیجیتال
تحلیل تکنیکال با استفاده از نمودارهای قیمت و شاخصهایی مثل RSI و MACD، روندهای بازار را پیشبینی میکند. مثال: میانگین متحرک (MA ): نشاندهنده روند کلی قیمت.
تحلیل فاندامنتال با بررسی ارزش ذاتی یک پروژه با تحلیل وایت پیپر، تیم توسعهدهنده و کاربرد توکن. منابع معتبر مثل CoinMarketCap برای این تحلیل مفیدند.
مدیریت ریسک
تنوعبخشی: سرمایهگذاری در چند رمزارز
توقف ضرر (Stop-Loss): تعیین حد ضرر برای جلوگیری از خسارات بزرگ.
مدیریت سرمایه: تخصیص حداکثر 5% از سرمایه به هر معامله.
- بررسی هویت تیم پروژه قبل از سرمایهگذاری.
- دوری از پروژههایی که بر زیرمجموعهگیری تمرکز دارند.
- استفاده از کیف پولهای امن به جای نگهداری دارایی در پلتفرم.
ابزارها و پلتفرمهای معتبر
کیف پولها: Ledger Nano X، Trezor، Trust Wallet.
صرافیها: Binance، Coinbase، Kraken.
تحلیل بازار: TradingView، CoinGecko، CoinMarketCap.
امنیت: استفاده از 2FA (احراز هویت دومرحلهای) و VPN.
مقایسه صرافی های ایرانی و خارجی
معیار | صرافی های ایرانی | صرافی های خارجی |
دسترسی | بدون نیاز به احراز هویت بین المللی | نیاز به احراز هویت و VPN |
امنیت | ریسک بالا به دلیل نبود نظارت قانونی | امنیت بالاتر (صرافی های معتبر مثل Binance) |
تنوع رمزارزها | محدود به رمزارزهای اصلی | تنوع گسترده |
کارمزد | معمولاً پایینتر | بالاتر به دلیل خدمات پیشرفته |
پشتیبانی | پشتیبانی فارسی، اما گاهی غیرحرفهای | پشتیبانی چندزبانه، اما بدون فارسی |
توصیه: برای ایرانیان، صرافی های معتبری مثل Binance، Kraken یا KuCoin با رعایت احتیاط (استفاده از VPN و کیف پول سختافزاری) مناسبتر هستند.
جمع بندی
بازار ارزهای دیجیتال پر از فرصتها و ریسکهاست. پروژههایی مثل موارد بالا با وعدههای غیرواقعی و ساختارهای هرمی، سرمایهگذاران ناآگاه را فریب میدهند. برای سرمایهگذاری ایمن، تحقیق دقیق، استفاده از منابع معتبر (مثل CoinMarketCap)، ذخیره دارایی در کیف پولهای امن و اجتناب از پروژههای زیرمجموعهمحور ضروری است.
با در نظر گرفتن نکات زیر، میتوانید با اطمینان بیشتری در فضای کریپتو و فارکس فعالیت کنید:
- هرگز به وعده سود تضمینی و غیرمنطقی اعتماد نکنید.
- دامنه سایت را قبل از هرگونه سرمایهگذاری بررسی کنید (Whois + VirusTotal).
- احراز هویت دو مرحلهای (2FA) را برای همه پلتفرمها فعال کنید.
- کیف پول سرد را برای نگهداری بلندمدت انتخاب کنید.
- سرمایهگذاری خود را تنوع ببخشید و تنها ۱۰–۱۵٪ از سرمایه کل را در ارزهای دیجیتال قرار دهید.
برای آموزشهای رایگان و بهروز در مورد ارزهای دیجیتال، به کانال تلگرام ما بپیوندید یا در خبرنامه اسکن هایپ ثبتنام کنید!
سوالات متداول
سایت های کلاهبرداری ارزدیجیتال چه ویژگیهایی دارند؟
وعده سود تضمینی و بالا (بیش از ۲۰۰٪ سالانه)
دامنه تازهثبتشده یا ثبتشده برای مدت کوتاه
نبود اطلاعات شفاف درباره تیم توسعهدهنده، وایتپیپر یا نقشه راه
تبلیغات گسترده از طریق اینفلوئنسرهای ناشناس یا رباتها
درخواست کارمزد برداشت یا مبالغ اضافی ناگهانی
چگونه میتوان یک سایت اسکم را شناسایی کرد؟
بررسی Whois دامنه: اگر کمتر از ۶ ماه از ثبت دامنه گذشته یا اطلاعات مالک پنهان باشد باید با شک برخورد کرد.
استفاده از VirusTotal و Google Transparency Report برای بررسی سابقه گزارشهای امنیتی.
مشاهده نداشتن SSL یا استفاده از گواهی SSL خودایجاد (self-signed).
جستجو در شبکههای اجتماعی برای گزارشهای کاربری (Reddit، توییتر، تلگرام) مبنی بر اسکم بودن پروژه.
آیا میتوان با سرمایه کم وارد سایت های اسکم شد تا مطمئن شویم؟
خیر؛ معمولا سایت های اسکم در اولین تراکنش اولیه سود اندکی پرداخت میکنند تا اعتماد شما جلب شود. سپس با درخواست کارمزد بالا برای برداشت، کل سرمایه را بلوکه میکنند. بهترین روش، مطالعه کامل سابقه دامنه و بررسی منابع معتبر قبل از ارسال هر سرمایهای است.
بهترین صرافیهای ایرانی و خارجی برای جلوگیری از اسکم کدامند؟
ایرانی: نوبیتکس، والکس و بیتپین با احراز هویت الشتره و سابقه حداقل ۳ ساله.
خارجی: Binance (رگولاتوری FCA), Coinbase (رگولاتوری SEC), Kraken (رگولاتوری FINTRAC). این صرافیها گزارشهای امنیتی منظم ارائه میدهند.
آیا استفاده از VPN در معاملات کریپتوکارنسی توصیه میشود؟
مزایا: حفظ حریم خصوصی و پنهانسازی IP واقعی.
معایب: برخی VPNهای رایگان یا کماعتبار ممکن است اطلاعات را ذخیره کنند یا خودشان اسکم باشند. حتماً از VPNهای معتبر مانند NordVPN، ExpressVPN یا ProtonVPN استفاده کنید.
چه میزان سرمایهگذاری در ارزهای دیجیتال ایمن است تا ریسک کاهش یابد؟
بهطور کلی برای افراد تازهکار توصیه میشود بیشتر از ۱۰–۱۵٪ سرمایه کل خود را به کریپتو اختصاص ندهند. باتوجه به نوسانات بالا، بخش اصلی پرتفوی را در داراییهای باثبات (مانند اوراق قرضه یا صندوقهای سرمایهگذاری) نگهداری کنید.
اگر وارد یک سایت جعلی شدم و پولم بلوکه شد، چه کنم؟
تغییر فوری رمز عبور کیف پول و صرافیهایی که از آن استفاده میکنید.
مراجعه به پلیس فتا با ارائه مستندات تراکنش بلاکچین (TXID) و آدرسهای دریافتکننده.
گزارش به ایرانکریپتو (irancrypto.net) یا کانالهای رسمی هشدار اسکم در تلگرام.
مطالعه گزارشهای On-Chain Analytics (Chainalysis یا CoinMetrics) برای پیدا کردن مسیر سرمایهها (هرچند بازپسگیری عملاً دشوار است).
چگونه مطمئن شوم پروژهای که معرفی میشود معتبر است؟
مطالعه دقیق وایتپیپر (Whitepaper) و بررسی وجود کد منبع (GitHub).
بررسی سابقه تیم توسعهدهنده و شفافیت در اطلاعات.
توجه به رگولاتوری صرافی یا پلتفرم؛ اگر در فهرست سیاه نهادهای نظارتی قرار گرفته باشد، حتماً از آن دوری کنید.
جستجو در منابع معتبر جهانی مانند CoinDesk یا Binance Research برای یافتن هرگونه گزارش هشدار.
آیا تمام سایت هایی که ادعای ایردراپ رایگان دارند، اسکم هستند؟
بسیاری از ایردراپها مشروعاند و توسط پروژههای معتبر عرضه میشوند، اما اسکمهای زیادی نیز با این عنوان بهسراغ کاربران میآیند. برای تشخیص:
بررسی صحت دامنه ایردراپ و سابقه قرارگیری در وبسایت رسمی پروژه اصلی.
عدم ارسال رمزارز یا پرداخت هیچ کارمزدی برای دریافت ایردراپ.
استفاده از سایت های معتبر لیستکننده ایردراپ (مانند coinmarketcap.com/airdrop)
چه تفاوتی بین کیف پول گرم و سرد برای جلوگیری از اسکم وجود دارد؟
کیف پول گرم (Hot Wallet): سریعتر و راحتتر برای تراکنشهای روزانه اما ریسک هک بیشتری دارد.
کیف پول سرد (Cold Wallet): امنتر برای ذخیره بلندمدت اما برای تراکنش نیاز به اتصال به کار و آموزش دارد.
برای جلوگیری از اسکم: تا حد امکان داراییهای اصلی را در کیف پول سرد نگهداری کنید و فقط مبلغ کمی برای ترید روزانه در کیف پول گرم بگذارید.