علوم غیرمتمرکز DeSci چیست؟ تحولی در دنیای علم و تحقیق

علوم غیرمتمرکز (Decentralized Science یا DeSci) به عنوان یک رویکرد انقلابی در دنیای علم و پژوهش، در حال تغییر بنیادین نحوه انجام تحقیقات علمی، تأمین مالی پروژه‌های تحقیقاتی و اشتراک دانش است. در دنیای امروز که علم و فناوری با سرعتی بی‌سابقه در حال پیشرفت هستند، DeSci به کمک فناوری‌هایی مانند بلاکچین توانسته است ساختارهای سنتی را به چالش بکشد و یک چارچوب جدید برای پژوهش علمی فراهم کند. این رویکرد، با تمرکز بر شفافیت، دسترسی عمومی به اطلاعات و حذف واسطه‌ها، فرصت‌های بی‌نظیری را برای محققان و دانشمندان ایجاد کرده است.

DeSci تنها به یک تغییر فناورانه محدود نمی‌شود، بلکه یک تحول فرهنگی نیز به شمار می‌رود. این مفهوم به دانشمندان این امکان را می‌دهد که پروژه‌های تحقیقاتی خود را به صورت مستقیم و از طریق تأمین مالی جمعی یا قراردادهای هوشمند پشتیبانی کنند، بدون نیاز به وابستگی به مؤسسات و سازمان‌های سنتی. علاوه بر این، DeSci با ایجاد بستری برای اشتراک‌گذاری داده‌ها و نتایج پژوهش به صورت غیرمتمرکز و بدون محدودیت، می‌تواند دسترسی برابر به دانش را در سطح جهانی تضمین کند. این حرکت نوآورانه، نویدبخش آینده‌ای است که در آن علم به شکلی شفاف‌تر، عادلانه‌تر و دسترس‌پذیرتر برای همگان ارائه می‌شود.

آشنایی با علوم غیرمتمرکز (DeSci)

علوم غیرمتمرکز DeSci به عنوان یک جنبش نوظهور در دنیای علم و فناوری، در تلاش است تا با استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند بلاکچین و قراردادهای هوشمند، ساختارهای سنتی علمی را متحول کند. این مفهوم بر شفافیت، حذف واسطه‌ها و دسترسی عمومی به دانش تأکید دارد و هدف آن ایجاد یک سیستم غیرمتمرکز برای انجام تحقیقات علمی، تأمین مالی پژوهش‌ها و انتشار نتایج است.

در ساختار سنتی علم، فرآیندهای تحقیق، تأمین مالی و انتشار دانش اغلب در دست تعداد محدودی از سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و ناشران علمی متمرکز است. این تمرکز می‌تواند منجر به محدودیت‌های مالی، کاهش شفافیت و انحصار اطلاعات شود. DeSci به عنوان راه‌حلی برای این چالش‌ها مطرح شده و با تمرکز بر اصل غیرمتمرکزسازی، امکان مشارکت گسترده‌تر افراد، دانشمندان و حتی عموم مردم را فراهم می‌کند.

این رویکرد با ایجاد فرصت‌هایی برای تأمین مالی جمعی پژوهش‌ها، تسهیل اشتراک‌گذاری داده‌های علمی و ایجاد مالکیت شفاف بر نتایج تحقیقات، در حال شکل‌دهی آینده‌ای است که در آن علم به صورت عادلانه‌تر و دسترس‌پذیرتر برای همه عرضه می‌شود. علوم غیرمتمرکز به‌طور بالقوه می‌تواند پایه‌گذار انقلابی باشد که مسیر پیشرفت علمی را به سوی کارآمدتر، شفاف‌تر و دموکراتیک‌تر شدن هدایت می‌کند.

مشکلات موجود در سیستم علمی سنتی

سیستم علمی سنتی، با وجود نقش مهم خود در پیشرفت دانش، با چالش‌هایی مواجه است که می‌تواند مسیر پیشرفت را محدود کند. در ادامه، به مشکلات اصلی این سیستم پرداخته و نشان می‌دهیم که چگونه مفاهیمی مانند علوم غیرمتمرکز (DeSci) می‌توانند راه‌حل‌هایی برای این چالش‌ها ارائه دهند.

1. تمرکزگرایی در تأمین مالی پژوهش‌ها

در ساختار سنتی، تأمین مالی پروژه‌های تحقیقاتی عمدتاً از طریق نهادهای دولتی، دانشگاه‌ها و سازمان‌های خصوصی انجام می‌شود. این تمرکزگرایی باعث می‌شود که بسیاری از پژوهش‌ها به دلیل محدودیت بودجه یا تضاد با منافع سرمایه‌گذاران، مورد حمایت قرار نگیرند. علاوه بر این، رقابت شدید برای دریافت بودجه می‌تواند منجر به تأخیر یا محدودیت در اجرای پژوهش‌های نوآورانه شود.

2. انحصار در انتشار دانش

اکثر نتایج پژوهشی از طریق مجلات علمی معتبر منتشر می‌شوند که معمولاً دسترسی به آن‌ها نیازمند پرداخت هزینه‌های بالا است. این مسئله، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، دسترسی عمومی به دانش را محدود می‌کند و مانع از مشارکت گسترده‌تر در پیشرفت علمی می‌شود.

3. نبود شفافیت در داده‌ها و فرآیندهای تحقیقاتی

فرآیندهای علمی، از طراحی پژوهش تا انتشار نتایج، معمولاً شفافیت کافی ندارند. این موضوع می‌تواند منجر به پنهان‌کاری، تکرار اشتباهات گذشته، یا حتی تقلب علمی شود. علاوه بر این، داده‌های پژوهشی اغلب به صورت عمومی در دسترس نیستند که مانع استفاده مجدد از داده‌ها توسط سایر محققان می‌شود.

4. تمرکز بر مقالات به جای تأثیر واقعی پژوهش

سیستم فعلی ارزش‌گذاری علمی عمدتاً بر تعداد مقالات منتشرشده و شاخص‌های استنادی متمرکز است. این معیارها باعث می‌شوند که برخی محققان به جای تمرکز بر کیفیت و تأثیر واقعی پژوهش، بر کمیت تولید علمی تأکید کنند.

5. عدم دسترسی برابر به فرصت‌ها

ساختار سنتی علم به‌طور کلی به نفع کشورها و مؤسسات پیشرفته عمل می‌کند و محققان مناطق کمتر توسعه‌یافته یا با منابع محدود، اغلب در دسترسی به منابع مالی، تجهیزات و دانش به‌روز با موانع جدی مواجه می‌شوند.

تاریخچه و پیدایش علوم غیرمتمرکز (DeSci)

علوم غیرمتمرکز (DeSci) به عنوان یک رویکرد نوین در دنیای علم و فناوری، در پاسخ به مشکلات سیستم‌های علمی سنتی و نیاز به تغییرات بنیادی در نحوه انجام تحقیقات و انتشار دانش شکل گرفت. با ظهور فناوری بلاکچین در اواخر دهه 2000، زمینه برای تحول در حوزه‌های مختلف علمی فراهم شد. بلاکچین، به‌عنوان یک فناوری دفترکل توزیع‌شده، امکان ثبت داده‌ها و اطلاعات به‌صورت شفاف و غیرقابل تغییر را فراهم کرد و این ویژگی‌ها در نهایت به توسعه DeSci منجر شد. در ابتدا، این فناوری‌ها عمدتاً در بخش‌های مالی و اقتصادی مورد استفاده قرار گرفتند، اما به تدریج کاربردهای آن به سایر حوزه‌ها، از جمله علم و تحقیقات، گسترش یافت.

پیدایش علوم غیرمتمرکز (DeSci) به‌طور خاص به اواسط دهه 2010 باز می‌گردد، زمانی که محققان و پژوهشگران به‌طور فزاینده‌ای به مزایای استفاده از فناوری‌های توزیع‌شده برای بهبود شفافیت، همکاری و تأمین مالی تحقیقات علمی پی بردند. این رویکرد نوین سعی داشت تا مشکلات سیستم‌های علمی متمرکز را مانند فساد در انتشار مقالات، عدم دسترسی به داده‌های علمی و فرآیندهای پیچیده تأمین مالی پروژه‌ها حل کند. در نتیجه، پروژه‌های مختلفی مانند پلتفرم‌های انتشار مقالات غیرمتمرکز، سیستم‌های تأمین مالی جمعی تحقیقاتی و دیگر ابتکارات DeSci شکل گرفتند که هدف آن‌ها بازتعریف نحوه انجام و به اشتراک‌گذاری علم در سطح جهانی بود.

علوم غیرمتمرکز چیست و چگونه کار می‌کند؟

علوم غیرمتمرکز (DeSci) یک رویکرد نوین و انقلابی در دنیای علم و فناوری است که به کمک فناوری‌های بلاکچین و قراردادهای هوشمند، ساختارهای سنتی علم و پژوهش را به چالش می‌کشد. هدف اصلی این جنبش، تغییر نحوه انجام تحقیقات علمی، تأمین مالی پژوهش‌ها و اشتراک‌گذاری نتایج تحقیقاتی است. در سیستم‌های سنتی، فرآیندهای تحقیقاتی عمدتاً تحت نظارت نهادهای متمرکز مانند دانشگاه‌ها، دولت‌ها و مؤسسات خصوصی قرار دارند، اما DeSci با استفاده از فناوری‌های غیرمتمرکز، امکان مشارکت گسترده‌تر، شفافیت بیشتر و دسترسی عمومی به دانش را فراهم می‌آورد.

ساختار غیرمتمرکز در DeSci

در سیستم‌های علمی سنتی، بسیاری از فرآیندها مانند تأمین مالی، طراحی و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی و انتشار نتایج به نهادهای خاص وابسته است. این تمرکز ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی مانند محدودیت در دسترسی به منابع مالی، انحصار در دسترسی به داده‌ها و نتایج پژوهش‌ها، و عدم شفافیت در فرآیندها شود. در مقابل، علوم غیرمتمرکز (DeSci) از بلاکچین برای ایجاد یک ساختار شفاف و غیرمتمرکز استفاده می‌کند. در این مدل، محققان می‌توانند به‌طور مستقیم با یکدیگر همکاری کنند، داده‌ها را به صورت عمومی به اشتراک بگذارند و از منابع مالی جمعی بهره‌مند شوند، بدون اینکه نیاز به واسطه‌های سنتی مانند دانشگاه‌ها یا مؤسسات مالی داشته باشند.

تأمین مالی غیرمتمرکز و قراردادهای هوشمند

یکی از ویژگی‌های برجسته DeSci، مدل نوین تأمین مالی است. در سیستم‌های سنتی، تأمین مالی پروژه‌های تحقیقاتی معمولاً از طریق بودجه‌های دولتی یا کمک‌های مالی مؤسسات خصوصی صورت می‌گیرد که می‌تواند محدودیت‌هایی در حمایت از پروژه‌های جدید یا نوآورانه ایجاد کند. علوم غیرمتمرکز (DeSci) از طریق تأمین مالی جمعی و قراردادهای هوشمند، به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که به‌طور مستقل از این سیستم‌ها، منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین کنند. قراردادهای هوشمند که بر بستر بلاکچین اجرا می‌شوند، به‌طور خودکار و شفاف تأمین مالی پروژه‌ها را انجام می‌دهند، به این معنا که محققان بدون نیاز به واسطه‌ها می‌توانند منابع مالی را دریافت کنند و تأمین مالی به‌طور شفاف و بدون دخالت شخص ثالث صورت می‌گیرد.

انتشار غیرمتمرکز داده‌ها و نتایج پژوهشی

در سیستم‌های علمی سنتی، نتایج تحقیقاتی معمولاً از طریق مجلات علمی منتشر می‌شوند که دسترسی به آن‌ها نیازمند پرداخت هزینه است. این امر می‌تواند مانع از دسترسی گسترده به دانش علمی شود. در علوم غیرمتمرکز (DeSci)، پژوهشگران می‌توانند به‌طور آزادانه داده‌ها و نتایج تحقیقاتی خود را از طریق پلتفرم‌های غیرمتمرکز منتشر کنند. این شیوه دسترسی عمومی به اطلاعات علمی را تسهیل می‌کند و باعث می‌شود که دانش به‌طور گسترده‌تری در اختیار پژوهشگران و عموم مردم قرار گیرد. همچنین، این رویکرد از طریق بلاکچین، شفافیت در داده‌ها را افزایش می‌دهد و از تقلب علمی جلوگیری می‌کند، چرا که تمام فعالیت‌های پژوهشی و نتایج آن‌ها به‌صورت غیرقابل تغییر ثبت می‌شود.

علوم غیرمتمرکز (DeSci) به‌طور کلی یک مدل جدید برای انجام تحقیقات علمی است که از شفافیت، دسترسی آزاد به داده‌ها و همکاری‌های جهانی حمایت می‌کند. این رویکرد می‌تواند به بهبود فرآیندهای علمی و رفع مشکلات موجود در سیستم‌های متمرکز علمی کمک کند.

اصول کلیدی علوم غیرمتمرکز (DeSci)

علوم غیرمتمرکز (DeSci) به‌عنوان یک رویکرد نوین در حوزه علم، بر اصول کلیدی همچون شفافیت، دسترسی آزاد، عدم تمرکز و حمایت از نوآوری‌های مستقل تأکید دارد. در سیستم‌های سنتی علمی، بسیاری از فرآیندها مانند تأمین مالی، انتشار دانش و حتی دسترسی به داده‌ها تحت کنترل نهادهای خاص و متمرکز قرار دارد. این تمرکز می‌تواند باعث محدودیت در دسترسی به منابع علمی و داده‌ها، و همچنین کاهش سرعت پیشرفت علمی شود. اما در DeSci، از فناوری‌های غیرمتمرکز مانند بلاکچین برای ایجاد یک محیط شفاف و باز استفاده می‌شود که تمامی اطلاعات و داده‌های علمی را به‌طور عمومی در دسترس قرار می‌دهد. این شفافیت، هم‌زمان با حذف واسطه‌ها، اجازه می‌دهد که محققان و پژوهشگران بتوانند بدون محدودیت به منابع مورد نیاز خود دست یابند.

تأمین مالی جمعی و انتشار آزاد نتایج تحقیقاتی

از دیگر اصول مهم علوم غیرمتمرکز (DeSci)، تأمین مالی جمعی و استفاده از قراردادهای هوشمند است. این مدل تأمین مالی به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که پروژه‌های خود را بدون وابستگی به منابع مالی دولتی یا مؤسسات خصوصی تأمین کنند. تأمین مالی از طریق جامعه و با استفاده از قراردادهای هوشمند که بر بستر بلاکچین اجرا می‌شوند، باعث می‌شود که فرآیندهای تأمین مالی به‌طور شفاف، خودکار و بدون نیاز به واسطه‌ها انجام شود. این تغییرات به محققان کمک می‌کند که به‌طور مستقل پروژه‌های تحقیقاتی خود را راه‌اندازی کنند و نوآوری‌های خود را با سرعت و دقت بیشتر به مرحله اجرا برسانند.

مزایای استفاده از علوم غیرمتمرکز (DeSci)

علوم غیرمتمرکز (DeSci) به‌عنوان یک رویکرد نوآورانه، تغییرات عمده‌ای در نحوه انجام تحقیقات علمی، تأمین مالی پروژه‌ها و اشتراک‌گذاری دانش ایجاد کرده است. این رویکرد از طریق فناوری‌های بلاکچین و سایر فناوری‌های غیرمتمرکز، مزایای متعددی را برای پژوهشگران، مؤسسات علمی و عموم مردم فراهم می‌آورد. در اینجا برخی از مهم‌ترین مزایای DeSci آورده شده است.

مزایای اصلی پذیرش علوم غیرمتمرکز (DeSci)

مزیت	توضیحات
دسترس‌پذیری و اشتراک‌گذاری آزاد اطلاعات	DeSci به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که داده‌ها و نتایج تحقیقاتی خود را به‌طور آزادانه و بدون محدودیت به اشتراک بگذارند. این کار موجب دسترسی عمومی به اطلاعات علمی می‌شود که در سیستم‌های سنتی هزینه‌بر و محدود است.
شفافیت و قابلیت اطمینان بالا	با استفاده از بلاکچین، تمامی فرآیندهای تحقیقاتی و داده‌ها به‌طور شفاف ثبت می‌شوند. این ویژگی از تقلب علمی جلوگیری می‌کند و اعتماد به نتایج علمی را افزایش می‌دهد.
تأمین مالی غیرمتمرکز و شفاف	DeSci به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که پروژه‌های خود را از طریق تأمین مالی جمعی و قراردادهای هوشمند تأمین کنند. این مدل تأمین مالی موجب کاهش وابستگی به نهادهای دولتی یا خصوصی و افزایش شفافیت در فرآیند تأمین مالی می‌شود.
حمایت از نوآوری و پروژه‌های مستقل	DeSci از پروژه‌های نوآورانه و مستقل حمایت می‌کند که در سیستم‌های سنتی ممکن است به دلیل نبود منابع یا حمایت‌های محدود رد شوند. این رویکرد به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که بدون محدودیت، پروژه‌های خود را اجرا کنند.
کاهش هزینه‌ها و زمان اجرا	به دلیل حذف واسطه‌ها و استفاده از قراردادهای هوشمند، هزینه‌های اجرایی و زمان لازم برای تأمین مالی و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی کاهش می‌یابد. این امر به پژوهشگران این فرصت را می‌دهد که پروژه‌های خود را با سرعت بیشتری پیش ببرند.

نکات کلیدی مزایای DeSci

استفاده از علوم غیرمتمرکز (DeSci) باعث تسهیل فرآیندهای علمی از طریق شفافیت بیشتر، دسترسی آزاد به اطلاعات و کاهش هزینه‌ها می‌شود. این رویکرد باعث می‌شود که پژوهشگران و نوآوران به‌طور مستقل از منابع مالی و نهادهای متمرکز، پروژه‌های خود را تأمین مالی و اجرا کنند. همچنین، با بهره‌گیری از بلاکچین، داده‌ها به‌طور شفاف ثبت و بدون نیاز به واسطه‌ها به اشتراک گذاشته می‌شوند که این امر باعث افزایش اعتماد به نتایج علمی و تسریع فرآیندهای تحقیقاتی می‌شود. DeSci به‌ویژه برای حمایت از پروژه‌های نوآورانه و مستقل که در سیستم‌های سنتی ممکن است نادیده گرفته شوند، فرصت‌های بی‌نظیری فراهم می‌آورد.

دسترس‌پذیری و اشتراک‌گذاری آزاد اطلاعات

یکی از بزرگ‌ترین مزایای علوم غیرمتمرکز (DeSci)، امکان اشتراک‌گذاری داده‌ها و نتایج علمی به‌صورت آزادانه و بدون محدودیت است. در این مدل، محققان می‌توانند یافته‌های خود را با دیگران به‌طور مستقیم و بدون نیاز به مجلات علمی یا مؤسسات منتشر کنند. این رویکرد به کاهش محدودیت‌ها در دسترسی به اطلاعات علمی کمک کرده و به عموم مردم و پژوهشگران این امکان را می‌دهد که به‌طور رایگان به داده‌های علمی دسترسی داشته باشند.

شفافیت و قابلیت اطمینان بالا

یکی دیگر از مزایای برجسته DeSci، استفاده از بلاکچین برای ثبت شفاف تمام داده‌ها و نتایج پژوهش‌ها است. این فناوری باعث می‌شود که تمامی اطلاعات مربوط به تحقیق در یک دفترکل غیرقابل تغییر ذخیره شود، که از تقلب علمی و دستکاری داده‌ها جلوگیری می‌کند. این شفافیت موجب افزایش اعتماد به نتایج تحقیقاتی و همچنین می‌تواند به تسریع فرآیندهای علمی کمک کند.

تأمین مالی غیرمتمرکز و شفاف

DeSci به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که پروژه‌های خود را از طریق تأمین مالی جمعی و قراردادهای هوشمند تأمین کنند. این رویکرد باعث می‌شود که فرآیند تأمین مالی سریع‌تر، شفاف‌تر و کمتر وابسته به مؤسسات مالی یا دولتی باشد. پژوهشگران می‌توانند منابع مالی خود را از جامعه و علاقه‌مندان به پژوهش‌ها دریافت کنند، که باعث افزایش آزادی عمل و استقلال آن‌ها می‌شود.

حمایت از نوآوری و پروژه‌های مستقل

یکی دیگر از مزایای DeSci این است که به پروژه‌های نوآورانه و مستقل این فرصت را می‌دهد که بدون وابستگی به نهادهای دولتی یا دانشگاهی انجام شوند. در سیستم‌های سنتی، ممکن است پروژه‌های علمی جدید یا ریسک‌پذیر به دلیل عدم تأمین منابع یا حمایت مالی رد شوند، اما DeSci با تأمین منابع مالی از طریق جمع‌سپاری و فناوری بلاکچین، این موانع را از بین می‌برد.

کاهش هزینه‌ها و زمان اجرا

DeSci همچنین به‌دلیل حذف واسطه‌ها و استفاده از قراردادهای هوشمند، می‌تواند هزینه‌ها و زمان لازم برای اجرای پروژه‌های تحقیقاتی را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد. این فناوری باعث می‌شود که فرآیندهای مالی، انتشار داده‌ها و مدیریت پروژه‌ها به‌طور خودکار و بدون دخالت انسان انجام شوند، که به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که سریع‌تر به اهداف علمی خود دست یابند.

علوم غیرمتمرکز (DeSci) با ارائه مزایای متعدد از جمله شفافیت، تأمین مالی جمعی، اشتراک‌گذاری آزاد دانش و کاهش هزینه‌ها، مسیر پیشرفت علمی را تسهیل کرده و به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که به‌طور مستقل و سریع‌تر پروژه‌های خود را پیش ببرند. این رویکرد می‌تواند به طور کلی موجب تحول در نحوه انجام تحقیقات علمی و انتشار نتایج آن‌ها شود.

نمونه‌هایی از کاربردهای علوم غیرمتمرکز (DeSci)

علوم غیرمتمرکز (DeSci)، به عنوان یک رویکرد نوین در دنیای علم، کاربردهای مختلفی در حوزه‌های مختلف تحقیقاتی دارد. این کاربردها به دلیل استفاده از فناوری‌هایی مانند بلاکچین، قراردادهای هوشمند و سیستم‌های تأمین مالی جمعی، توانسته‌اند مسیرهای جدیدی برای انجام تحقیقات علمی، اشتراک‌گذاری داده‌ها و تأمین منابع مالی برای پروژه‌ها ایجاد کنند. در اینجا به برخی از کاربردهای مهم DeSci در دنیای علم و فناوری پرداخته‌ایم.

1. تأمین مالی پروژه‌های علمی از طریق جمع‌سپاری

یکی از کاربردهای مهم علوم غیرمتمرکز (DeSci)، تأمین مالی پروژه‌های تحقیقاتی از طریق جمع‌سپاری است. در این مدل، پژوهشگران می‌توانند پروژه‌های خود را از طریق پلتفرم‌های غیرمتمرکز به جامعه علمی و حتی عموم مردم معرفی کنند و از این طریق منابع مالی لازم برای ادامه تحقیقات خود را جذب کنند. با استفاده از قراردادهای هوشمند بر بستر بلاکچین، این فرآیند به‌طور شفاف و خودکار انجام می‌شود. این شیوه تأمین مالی به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به واسطه‌ها و نهادهای دولتی یا خصوصی، پروژه‌های خود را تأمین مالی کنند و این باعث استقلال بیشتر پژوهشگران در انتخاب موضوعات تحقیقاتی و مسیر پیشرفت آنها می‌شود.

2. انتشار آزاد داده‌ها و نتایج تحقیقاتی

در DeSci، پژوهشگران می‌توانند داده‌ها و نتایج تحقیقات خود را به‌طور آزادانه و بدون هیچ‌گونه محدودیتی از طریق پلتفرم‌های غیرمتمرکز منتشر کنند. در سیستم‌های سنتی، مقالات علمی معمولاً از طریق مجلات علمی منتشر می‌شوند که برای دسترسی به آن‌ها نیاز به پرداخت هزینه است. اما در علوم غیرمتمرکز (DeSci)، از فناوری‌های بلاکچین برای ثبت داده‌ها و نتایج تحقیقاتی استفاده می‌شود که می‌تواند به‌طور آزادانه برای عموم مردم و دیگر پژوهشگران در دسترس قرار گیرد. این دسترسی آزاد به دانش علمی باعث تسهیل همکاری‌های بین‌المللی، افزایش اشتراک‌گذاری اطلاعات و سرعت‌بخشی به پیشرفت‌های علمی می‌شود.

3. توسعه فناوری‌های بهداشتی و پزشکی

DeSci همچنین می‌تواند در زمینه بهداشت و درمان تحولات بزرگی به همراه داشته باشد. به‌عنوان مثال، پژوهشگران و محققان می‌توانند در علوم غیرمتمرکز (DeSci) پروژه‌های تحقیقاتی مرتبط با داروها و درمان‌ها را از طریق تأمین مالی جمعی و سیستم‌های غیرمتمرکز به جلو ببرند. با استفاده از بلاکچین، اطلاعات و نتایج آزمایشات بالینی می‌توانند به‌طور شفاف و بدون دستکاری ثبت شوند و دسترسی به داده‌های تحقیقاتی برای دیگر پژوهشگران و عموم مردم امکان‌پذیر گردد. این شیوه می‌تواند به تسریع در فرآیند توسعه داروهای جدید و درمان‌های نوآورانه کمک کند و از بروز مشکلات مربوط به حقوق مالکیت معنوی و انحصار داده‌ها جلوگیری نماید.

4. حمایت از پروژه‌های علمی نوآورانه و مستقل

در DeSci، بسیاری از پروژه‌های نوآورانه و مستقل که در سیستم‌های سنتی ممکن است با مشکلاتی مانند کمبود منابع یا تأمین مالی مواجه شوند، می‌توانند از حمایت مالی و معنوی برخوردار شوند. این رویکرد به‌ویژه برای پروژه‌های علمی در زمینه‌های جدید و یا ریسک‌پذیر اهمیت دارد. به‌عنوان مثال، یک پروژه تحقیقاتی در زمینه علوم زیستی که ممکن است با چالش‌های بزرگی در تأمین مالی روبه‌رو باشد، می‌تواند از طریق جمع‌آوری منابع مالی از علاقه‌مندان و علاقه‌مندان به نوآوری‌ها و فناوری‌های جدید در DeSci، حمایت شود. این استقلال از نهادهای دولتی یا خصوصی به پژوهشگران این فرصت را می‌دهد که در زمینه‌های جدید و به‌طور مستقل تحقیق کنند.

5. آزمایش‌های علمی توزیع‌شده

یکی دیگر از کاربردهای علوم غیرمتمرکز (DeSci)، راه‌اندازی آزمایش‌های علمی توزیع‌شده است. در این مدل، به جای اینکه یک آزمایش یا تحقیق تنها در یک آزمایشگاه یا مرکز تحقیقاتی خاص انجام شود، داده‌ها و آزمایش‌ها به‌صورت توزیع‌شده در سراسر جهان جمع‌آوری می‌شوند و تمامی افراد یا گروه‌ها می‌توانند در انجام آن مشارکت کنند. این شیوه باعث می‌شود که نتایج تحقیقاتی به‌طور گسترده‌تر و با دقت بیشتری به دست آید. به‌علاوه، استفاده از بلاکچین در این فرآیند تضمین می‌کند که تمامی داده‌ها به‌طور شفاف ثبت شوند و هیچ‌گونه دستکاری در نتایج یا داده‌ها رخ ندهد.

علوم غیرمتمرکز (DeSci) با کاربردهایی که در حوزه‌های مختلف تحقیقاتی دارد، تغییرات عمده‌ای در نحوه انجام تحقیقات علمی، اشتراک‌گذاری داده‌ها و تأمین مالی پروژه‌ها ایجاد کرده است. این رویکرد از طریق افزایش شفافیت، تسهیل دسترسی به منابع و حمایت از نوآوری‌ها، می‌تواند به سرعت‌بخشی به پیشرفت‌های علمی کمک کند و مسیر جدیدی را برای پژوهشگران در سطح جهانی فراهم آورد.

ابزارها و فناوری‌های مورد استفاده در علوم غیرمتمرکز (DeSci)

علوم غیرمتمرکز (DeSci) از فناوری‌های پیشرفته‌ای استفاده می‌کند که به محققان و پژوهشگران این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به واسطه‌ها، پروژه‌های تحقیقاتی خود را تأمین مالی، اجرا و منتشر کنند. این ابزارها و فناوری‌ها به طور کلی به تسهیل فرایندهای علمی، افزایش شفافیت و دسترسی آزاد به داده‌ها کمک می‌کنند. در این بخش، به برخی از ابزارها و فناوری‌های کلیدی که در DeSci مورد استفاده قرار می‌گیرند، پرداخته‌ایم.

بلاکچین (Blockchain)

یکی از اصلی‌ترین فناوری‌هایی که در علوم غیرمتمرکز (DeSci) به کار می‌رود، بلاکچین است. بلاکچین یک فناوری دفترکل توزیع‌شده است که امکان ثبت اطلاعات به‌صورت شفاف، غیرقابل تغییر و غیرمتمرکز را فراهم می‌آورد. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که داده‌ها و نتایج تحقیقاتی به‌طور مطمئن ذخیره شوند و هیچ‌گونه دستکاری یا تقلبی در آن‌ها امکان‌پذیر نباشد. بلاکچین همچنین به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که داده‌ها و نتایج تحقیقات خود را به‌طور آزاد و شفاف در دسترس دیگران قرار دهند. به‌علاوه، قراردادهای هوشمند در بلاکچین می‌توانند برای مدیریت تأمین مالی پروژه‌ها و انجام فرآیندهای خودکار علمی به کار روند.

کاربرد در DeSci

• ثبت داده‌ها و نتایج تحقیقات به‌طور شفاف و غیرقابل دستکاری
• اشتراک‌گذاری آزاد داده‌ها و مقالات علمی
• تأمین مالی پروژه‌های تحقیقاتی با استفاده از قراردادهای هوشمند
• تضمین اصالت و اعتبار داده‌ها

قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)

قراردادهای هوشمند یکی دیگر از ابزارهای اصلی در DeSci هستند. این قراردادها برنامه‌های خودکار و دیجیتال هستند که بر بستر بلاکچین اجرا می‌شوند و می‌توانند به‌طور خودکار و شفاف قراردادها و توافقات را بین طرفین مختلف اجرا کنند. در علوم غیرمتمرکز (DeSci)، قراردادهای هوشمند می‌توانند برای مدیریت تأمین مالی پروژه‌ها، تخصیص منابع و حتی اشتراک‌گذاری داده‌ها استفاده شوند. به‌عنوان مثال، یک پژوهشگر می‌تواند پروژه تحقیقاتی خود را بر بستر بلاکچین تأمین مالی کند و پرداخت‌ها به‌طور خودکار پس از انجام مراحل خاص تحقیقاتی انجام شود. این ابزار باعث کاهش هزینه‌ها، زمان و نیاز به واسطه‌ها می‌شود.

کاربرد در DeSci

• خودکارسازی فرآیندهای تأمین مالی پروژه‌ها
• تعیین شرایط و پرداخت‌ها برای پژوهشگران
• شفاف‌سازی مراحل مختلف تحقیقاتی و تخصیص منابع

پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی (Crowdfunding Platforms)

در DeSci، پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی نقش مهمی ایفا می‌کنند. این پلتفرم‌ها به پژوهشگران این امکان را می‌دهند که پروژه‌های خود را از طریق جمع‌آوری منابع از جامعه علمی یا عموم مردم تأمین مالی کنند. برخلاف مدل‌های سنتی تأمین مالی که وابسته به نهادهای دولتی یا خصوصی هستند، پلتفرم‌های جمعی در DeSci به پژوهشگران این فرصت را می‌دهند که به‌طور مستقل و بدون وابستگی به مؤسسات بزرگ منابع مالی مورد نیاز خود را جذب کنند. این پلتفرم‌ها اغلب از فناوری بلاکچین برای شفاف‌سازی فرآیندهای مالی و ثبت تراکنش‌ها استفاده می‌کنند.

کاربرد در DeSci

• جذب منابع مالی برای پروژه‌های علمی نوآورانه
• مستقل از نهادهای دولتی و خصوصی
• استفاده از بلاکچین برای ثبت شفاف تراکنش‌ها

پلتفرم‌های انتشار علمی غیرمتمرکز

یکی دیگر از ابزارهای کلیدی در علوم غیرمتمرکز (DeSci)، پلتفرم‌های انتشار علمی غیرمتمرکز هستند. در این پلتفرم‌ها، پژوهشگران می‌توانند مقالات و نتایج تحقیقاتی خود را به‌طور آزادانه منتشر کنند. این پلتفرم‌ها معمولاً از فناوری‌های بلاکچین برای ثبت داده‌ها استفاده می‌کنند تا از اصالت و شفافیت مقالات اطمینان حاصل شود. برخلاف مجلات علمی سنتی که معمولاً نیازمند پرداخت هزینه برای دسترسی به مقالات هستند، پلتفرم‌های DeSci به پژوهشگران این امکان را می‌دهند که داده‌ها و مقالات خود را به‌طور رایگان برای عموم منتشر کنند، که به تسهیل دسترسی به اطلاعات علمی و اشتراک‌گذاری دانش کمک می‌کند.

کاربرد در DeSci

• دسترسی رایگان به مقالات و نتایج تحقیقاتی
• ثبت داده‌ها در بلاکچین برای جلوگیری از دستکاری
• اشتراک‌گذاری آسان اطلاعات علمی بین پژوهشگران در سطح جهانی

هوش مصنوعی و یادگیری ماشین (AI & Machine Learning)

در DeSci، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین می‌توانند در تحلیل داده‌های علمی و شبیه‌سازی‌های تحقیقاتی نقش مهمی ایفا کنند. این فناوری‌ها به پژوهشگران کمک می‌کنند که داده‌ها را سریع‌تر و دقیق‌تر تحلیل کنند و الگوها و روندهای پیچیده را شبیه‌سازی نمایند. در کنار بلاکچین، این ابزارها می‌توانند در پردازش داده‌ها، کشف دانش‌های جدید و انجام پیش‌بینی‌های علمی کمک کنند. استفاده از AI و Machine Learning در DeSci می‌تواند باعث افزایش دقت و سرعت تحقیقات علمی شود.

کاربرد در DeSci

• پردازش سریع و دقیق داده‌های علمی
• شبیه‌سازی مدل‌های علمی و پیش‌بینی نتایج
• استخراج الگوهای علمی جدید و بهبود دقت تحقیقات

چالش‌ها و محدودیت‌های علوم غیرمتمرکز (DeSci)

با وجود پتانسیل‌های عظیم علوم غیرمتمرکز (DeSci) در ایجاد تغییرات بنیادی در نحوه انجام تحقیقات علمی و انتشار داده‌ها، این مدل هنوز با چالش‌ها و محدودیت‌های مختلفی مواجه است. این چالش‌ها می‌توانند در مراحل مختلف پیاده‌سازی و پذیرش DeSci اثرگذار باشند. در این بخش، به بررسی برخی از مهم‌ترین چالش‌ها و محدودیت‌ها می‌پردازیم:

1. مسائل قانونی و نظارتی

• چالش‌ها:
  • بسیاری از کشورهای جهان هنوز قوانینی برای تنظیم فعالیت‌های مرتبط با بلاکچین و قراردادهای هوشمند ندارند.
  • مشکلات حقوقی در خصوص مالکیت داده‌ها و نحوه استفاده از آن‌ها در DeSci وجود دارد.
  • نظارت و تایید علمی در پروژه‌های غیرمتمرکز به دلیل نبود مرجع مرکزی دشوار است.
• محدودیت‌ها:
  • عدم وجود قوانین منسجم و قابل‌اعتماد می‌تواند مانع پذیرش این فناوری‌ها در مقیاس جهانی شود.
  • خطر سوءاستفاده از عدم وجود نهادهای نظارتی و حقوقی در برخی از پروژه‌های غیرمتمرکز.

2. عدم پشتیبانی کافی از سوی نهادهای علمی و دانشگاهی

• چالش‌ها:
  • بسیاری از نهادهای علمی و دانشگاه‌ها هنوز به سیستم‌های متمرکز وابسته هستند و تمایلی به تغییر مدل‌های سنتی ندارند.
  • فقدان منابع آموزشی برای پژوهشگران و دانشجویان به منظور آشنایی با فناوری‌های جدید مانند بلاکچین و قراردادهای هوشمند.
• محدودیت‌ها:
  • پذیرش کند این مدل‌ها در مراکز علمی و تحقیقاتی باعث می‌شود که پروژه‌های DeSci به‌طور وسیع گسترش پیدا نکنند.
  • محققان به دلیل فقدان زیرساخت‌ها و سیستم‌های آموزشی مناسب، ترجیح می‌دهند به استفاده از مدل‌های سنتی ادامه دهند.

3. چالش‌های فنی و مقیاس‌پذیری

• چالش‌ها:
  • برای اجرای موفقیت‌آمیز DeSci، نیاز به زیرساخت‌های فنی پیچیده و مقیاس‌پذیر است که در حال حاضر در بسیاری از سیستم‌های بلاکچینی و پلتفرم‌های غیرمتمرکز به‌طور کامل توسعه نیافته‌اند.
  • هزینه‌های زیاد برای توسعه و نگهداری پلتفرم‌های بلاکچین و دیگر ابزارهای فناوری پیشرفته.
• محدودیت‌ها:
  • مقیاس‌پذیری پایین سیستم‌های موجود می‌تواند مانع از استفاده گسترده از DeSci در پروژه‌های علمی بزرگ شود.
  • هزینه‌های مربوط به زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ممکن است برای برخی از پروژه‌ها سنگین باشد.

4. مشکلات امنیتی و حریم خصوصی

• چالش‌ها:
  • برخی از داده‌ها و اطلاعات علمی حساس باید به‌طور امن نگهداری شوند و استفاده از بلاکچین برای ذخیره این داده‌ها ممکن است نگرانی‌هایی را از نظر امنیت و حریم خصوصی به همراه داشته باشد.
  • تهدیداتی مانند حملات سایبری و دسترسی غیرمجاز به داده‌های علمی ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی در پروژه‌های DeSci شود.
• محدودیت‌ها:
  • سیستم‌های بلاکچین به‌طور عمومی قابل‌دسترس هستند، که این امر می‌تواند به تهدیدات امنیتی منجر شود.
  • نیاز به پروتکل‌های پیشرفته امنیتی برای جلوگیری از حملات و حفظ حریم خصوصی پژوهشگران و داده‌ها.

5. محدودیت‌های اقتصادی و هزینه‌ها

• چالش‌ها:
  • توسعه و پیاده‌سازی پلتفرم‌های DeSci هزینه‌بر است و برخی از پژوهشگران ممکن است منابع مالی کافی برای استفاده از این فناوری‌ها نداشته باشند.
  • هزینه‌های مربوط به انرژی در استفاده از بلاکچین و دیگر فناوری‌های توزیع‌شده می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بالا باشد.
• محدودیت‌ها:
  • هزینه‌های بالای پیاده‌سازی و نگهداری سیستم‌ها ممکن است محدودیت‌هایی برای پذیرش گسترده در پروژه‌های کوچک یا کم‌هزینه ایجاد کند.
  • تأمین منابع مالی برای استفاده از DeSci از طریق مدل‌های جدید تأمین مالی همچنان چالشی برای بسیاری از محققان است.

6. مسائل اخلاقی و اجتماعی

• چالش‌ها:
  • بحث‌های اخلاقی در خصوص حقوق مالکیت داده‌ها، نحوه دسترسی به اطلاعات و چگونگی انتشار داده‌های علمی در DeSci هنوز مبهم است.
  • نگرانی‌هایی درباره استفاده از منابع مالی جمعی برای پروژه‌های تحقیقاتی و امکان سوءاستفاده از آن‌ها وجود دارد.
• محدودیت‌ها:
  • مسائل مربوط به حقوق مالکیت معنوی و داده‌های علمی ممکن است در طول اجرای DeSci به چالش‌های اخلاقی تبدیل شوند.
  • کنترل بر استفاده از داده‌ها و تحقیقات ممکن است باعث بروز مشکلاتی در زمینه حقوق و عدالت اجتماعی شود.

تأثیرات اجتماعی و اقتصادی علوم غیرمتمرکز (DeSci)

علوم غیرمتمرکز (DeSci) می‌تواند تأثیرات عمیقی بر ساختارهای اجتماعی و اقتصادی جوامع علمی و غیرعلمی بگذارد. در سطح اجتماعی، DeSci به افزایش شفافیت، دسترسی برابر و همکاری جهانی در تحقیقات علمی کمک می‌کند. با استفاده از فناوری‌های غیرمتمرکز مانند بلاکچین، داده‌ها و مقالات علمی به‌طور شفاف و غیرقابل تغییر ثبت می‌شوند، که این امر می‌تواند از تقلب علمی جلوگیری کرده و اعتماد عمومی را به فرآیندهای علمی افزایش دهد. علاوه بر این، DeSci به‌واسطه مدل‌های تأمین مالی جمعی و توزیع‌شده، فرصتی برای مشارکت دانشمندان و محققان از سراسر دنیا بدون توجه به موقعیت جغرافیایی یا منابع مالی فراهم می‌آورد. این تغییرات می‌تواند به کاهش نابرابری‌های علمی و افزایش دسترسی به علم در کشورهای در حال توسعه منجر شود.

از نظر اقتصادی، DeSci پتانسیل ایجاد مدل‌های جدید برای تأمین مالی تحقیقات علمی را دارد. با استفاده از فناوری‌هایی مانند قراردادهای هوشمند و توکن‌های دیجیتال، پژوهشگران می‌توانند از منابع مالی عمومی و خصوصی برای تأمین هزینه‌های پروژه‌های خود استفاده کنند. این مدل‌ها می‌توانند به کاهش وابستگی به منابع دولتی یا تأمین مالی از طریق موسسات تجاری کمک کنند، که می‌تواند استقلال علمی را افزایش دهد. از طرفی، این رویکردها می‌توانند هزینه‌های مرتبط با سیستم‌های علمی متمرکز را کاهش دهند و بهره‌وری تحقیقات را بالا ببرند. DeSci می‌تواند به تغییر الگوهای سنتی تأمین مالی علم منجر شود و فرصت‌های جدیدی برای مشارکت جامعه در تحقیق و توسعه ایجاد کند.

راهنمای عملی استفاده از پلتفرم‌های علوم غیرمتمرکز (DeSci)

استفاده از پلتفرم‌های علوم غیرمتمرکز (DeSci) می‌تواند فرآیند انجام تحقیقات علمی را به‌طور چشمگیری تغییر دهد. این پلتفرم‌ها با استفاده از فناوری‌های بلاکچین، قراردادهای هوشمند و سیستم‌های توزیع‌شده، فرصتی برای پژوهشگران و محققان فراهم می‌آورند تا تحقیقات خود را به‌طور شفاف و بدون واسطه‌های متمرکز منتشر کنند. در اینجا، راهنمایی برای استفاده عملی از پلتفرم‌های DeSci آورده شده است:

1. انتخاب پلتفرم مناسب

اولین قدم در استفاده از DeSci انتخاب پلتفرم مناسب است. پلتفرم‌های مختلفی وجود دارند که به محققان امکان می‌دهند داده‌ها، مقالات، و نتایج تحقیقاتی خود را به‌طور غیرمتمرکز ذخیره کنند. برخی از پلتفرم‌های معروف در این حوزه عبارتند از:

• ArXiv: پلتفرم پیشرو در نشر مقالات علمی که به محققان امکان می‌دهد مقالات خود را به‌طور رایگان و به صورت توزیع‌شده به اشتراک بگذارند.
• Ocean Protocol: پلتفرمی که برای اشتراک‌گذاری داده‌های علمی به‌صورت غیرمتمرکز طراحی شده و از فناوری بلاکچین برای حفظ شفافیت و امنیت استفاده می‌کند.
• SciOpen: یک پلتفرم مبتنی بر بلاکچین است که از آن برای تأمین مالی پروژه‌های تحقیقاتی به‌صورت غیرمتمرکز و انتشار داده‌ها و مقالات استفاده می‌شود.

قبل از انتخاب، لازم است که محققان بررسی کنند که کدام پلتفرم با نیازهای خاص آن‌ها از نظر نوع تحقیق، مدل تأمین مالی، و سیستم توزیع داده‌ها هم‌راستا است.

2. راه‌اندازی حساب و اتصال به کیف پول دیجیتال

برای استفاده از بیشتر پلتفرم‌های DeSci، کاربران باید ابتدا یک حساب کاربری ایجاد کرده و کیف پول دیجیتال خود را به پلتفرم متصل کنند. این مرحله به‌ویژه در پلتفرم‌هایی که از ارزهای دیجیتال برای تأمین مالی و پرداخت‌ها استفاده می‌کنند، ضروری است.

• کیف پول‌های دیجیتال مانند MetaMask، Trust Wallet و Coinbase Wallet معمولاً برای تعامل با پلتفرم‌های DeSci استفاده می‌شوند.
• پس از راه‌اندازی کیف پول و اتصال آن به پلتفرم، محققان می‌توانند به راحتی توکن‌ها و ارزهای دیجیتال را برای انجام تراکنش‌ها و پرداخت‌ها استفاده کنند.

3. آپلود داده‌ها و مقالات به پلتفرم‌های DeSci

پس از راه‌اندازی حساب کاربری و اتصال کیف پول، مرحله بعدی آپلود داده‌ها، مقالات یا نتایج تحقیقاتی به پلتفرم است. بسته به پلتفرم انتخابی، محققان می‌توانند داده‌های خود را به‌طور شفاف و با استفاده از قراردادهای هوشمند به اشتراک بگذارند. در این مرحله، نکات زیر مهم است:

• داده‌ها باید مطابق با استانداردهای پلتفرم برای ساختار و فرمت فایل‌ها بارگذاری شوند.
• پلتفرم‌های بسیاری از ابزارهای ساده برای بارگذاری داده‌ها و مقالات به‌صورت فایل‌های متنی، جداول و نمودارها فراهم می‌کنند.
• پس از آپلود، این داده‌ها به‌طور خودکار در بلاکچین ثبت می‌شوند، که باعث حفظ شفافیت و غیرقابل تغییر بودن اطلاعات می‌شود.

4. تأمین مالی و مشارکت در پروژه‌ها

یکی از مزایای برجسته DeSci، مدل‌های جدید تأمین مالی است که به محققان اجازه می‌دهد تا از منابع جمعی و توزیع‌شده برای حمایت از تحقیقات خود استفاده کنند. محققان می‌توانند از طریق قراردادهای هوشمند و توکن‌های دیجیتال تأمین مالی پروژه‌های خود را انجام دهند. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• Crowdfunding (جمع‌سپاری): محققان می‌توانند از پلتفرم‌های DeSci برای جذب سرمایه از جامعه علمی و عموم مردم استفاده کنند. توکن‌ها یا ارزهای دیجیتال به‌عنوان نوعی سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شوند.
  
• Staking و DAO: در برخی از پلتفرم‌ها، پژوهشگران می‌توانند توکن‌های خود را برای کسب درآمد یا حمایت از تحقیقات دیگران استیک کنند. سیستم‌های DAO (سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز) به محققان این امکان را می‌دهند تا از طریق رأی‌گیری و تصمیم‌گیری جمعی، پروژه‌های تحقیقاتی را تأمین مالی کنند.

5. نشر و دسترسی به مقالات و داده‌های علمی

پس از بارگذاری داده‌ها و مقالات، یکی دیگر از ویژگی‌های مهم پلتفرم‌های DeSci، امکان دسترسی آزاد به اطلاعات است. این مدل موجب می‌شود که مقالات علمی بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های بالای اشتراک در مجلات علمی منتشر شوند.

• با استفاده از پلتفرم‌های DeSci، پژوهشگران می‌توانند به‌طور رایگان مقالات علمی خود را به اشتراک بگذارند و از مزایای ارزیابی و تأسیس شبکه‌های علمی در سطح جهانی بهره‌مند شوند.
  
• پلتفرم‌های غیرمتمرکز همچنین به پژوهشگران این امکان را می‌دهند که پس از انتشار مقاله، امکان اصلاح و به‌روزرسانی داده‌ها را به‌طور شفاف در اختیار داشته باشند.

6. مشارکت در جوامع علمی و تبادل داده

در نهایت، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های DeSci، ایجاد جوامع علمی و شبکه‌های تحقیقاتی جهانی است. پلتفرم‌های غیرمتمرکز به محققان این امکان را می‌دهند که با پژوهشگران دیگر از سراسر جهان ارتباط برقرار کرده و در پروژه‌های مشترک همکاری کنند. این جوامع همچنین فرصتی برای تبادل داده‌ها و اطلاعات فراهم می‌آورند که موجب ارتقای کیفیت تحقیقات می‌شود.

مقایسه علوم غیرمتمرکز (DeSci) با سایر مدل‌های تحقیقاتی

علوم غیرمتمرکز (DeSci) به‌طور قابل‌توجهی با مدل‌های تحقیقاتی سنتی و متمرکز تفاوت دارد. در اینجا، مقایسه‌ای میان DeSci و سایر مدل‌های تحقیقاتی ارائه می‌دهیم که نشان‌دهنده مزایا و معایب هر یک از آن‌ها است.

ویژگی	مدل تحقیقاتی سنتی	علوم غیرمتمرکز (DeSci)
ساختار مالکیت داده‌ها	داده‌ها معمولاً تحت مالکیت نهادهای علمی یا تجاری قرار دارند.	داده‌ها به‌طور توزیع‌شده و شفاف در بلاکچین نگهداری می‌شوند.
شفافیت	شفافیت پایین به دلیل محدودیت‌های ناشی از سیستم‌های متمرکز و دسترسی محدود به داده‌ها.	شفافیت بالا به دلیل استفاده از فناوری بلاکچین که تمام داده‌ها را به‌صورت غیرقابل تغییر ثبت می‌کند.
تأمین مالی	تأمین مالی عمدتاً از طریق بودجه‌های دولتی، دانشگاه‌ها یا شرکت‌ها انجام می‌شود.	تأمین مالی از طریق مدل‌های جمع‌سپاری و قراردادهای هوشمند، با استفاده از ارزهای دیجیتال و توکن‌ها.
دسترسی به داده‌ها	داده‌ها اغلب در مجلات علمی تجاری یا تحت محدودیت‌های اشتراک قرار دارند.	دسترسی آزاد به داده‌ها و مقالات علمی به‌طور رایگان و عمومی از طریق پلتفرم‌های غیرمتمرکز.
فرآیند انتشار مقالات	مقالات به‌صورت سنتی از طریق مجلات علمی منتشر می‌شوند که شامل هزینه‌های اشتراک یا دسترسی محدود است.	مقالات به‌طور مستقیم و بدون هزینه از طریق بلاکچین منتشر می‌شوند و پژوهشگران می‌توانند آنها را به‌روز کنند.
واحد ارزی	بیشتر تحقیقات به‌طور سنتی با استفاده از ارزهای ملی تأمین مالی می‌شوند.	استفاده از ارزهای دیجیتال و توکن‌ها برای تأمین مالی و پرداخت‌های تحقیقاتی.
مشارکت جهانی	محدود به مراکز علمی خاص یا شبکه‌های دانشگاهی متمرکز است.	مشارکت جهانی و فراگیر از سوی محققان و پژوهشگران در سرتاسر جهان به‌طور هم‌زمان.
انعطاف‌پذیری	محدودیت‌های ساختاری و بوروکراتیک ممکن است سرعت پیشرفت تحقیقاتی را کاهش دهند.	انعطاف‌پذیری بیشتر در انجام تحقیقات و تغییرات سریع‌تر در پروژه‌های تحقیقاتی به دلیل عدم وجود واسطه‌ها.
کیفیت و تأیید نتایج	تأیید نتایج معمولاً از طریق فرآیندهای مرجع‌شده و کارشناسی صورت می‌گیرد.	تأیید نتایج از طریق فرآیندهای خودکار و شفاف در بلاکچین، با ارزیابی جمعی از سوی جامعه علمی.
محدودیت‌های جغرافیایی	تحقیقات ممکن است به دلیل تفاوت‌های جغرافیایی و محدودیت‌های منابع، محدود شوند.	عدم محدودیت جغرافیایی به‌واسطه فضای دیجیتال و امکان دسترسی و همکاری از هر نقطه جهان.

تشریح نهایی

در حالی که مدل تحقیقاتی سنتی همچنان در بسیاری از حوزه‌ها کاربرد دارد، علوم غیرمتمرکز (DeSci) با استفاده از فناوری‌های نوین مانند بلاکچین، قابلیت‌هایی مانند شفافیت بیشتر، تأمین مالی جمعی و دسترسی آزاد به داده‌ها را به‌عنوان مزایای کلیدی خود ارائه می‌دهد. این ویژگی‌ها به‌ویژه برای پژوهشگران و پروژه‌های علمی در جوامع مختلف که با محدودیت‌های مالی و جغرافیایی روبه‌رو هستند، بسیار ارزشمند هستند.

نتیجه‌گیری

علوم غیرمتمرکز (DeSci) به‌عنوان یک مدل نوین و تحول‌آفرین در دنیای علم و تحقیقات، پتانسیل بالایی برای تغییرات بنیادین در نحوه انجام و اشتراک‌گذاری تحقیقات علمی دارد. این مدل، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند بلاکچین و هوش مصنوعی، به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که داده‌ها و مقالات خود را به‌طور شفاف، غیرمتمرکز و بدون واسطه‌های سنتی منتشر کنند. این امر موجب دسترسی آزاد به اطلاعات علمی می‌شود و می‌تواند به کاهش هزینه‌های تحقیقاتی و افزایش مشارکت علمی در سطح جهانی منجر گردد. از طرفی، همکاری‌های جهانی و جمع‌آوری منابع مالی از طریق مدل‌های جدید مانند تأمین مالی جمعی، DeSci را به‌عنوان یک راهکار مؤثر برای پژوهشگران و مؤسسات علمی در سراسر جهان معرفی می‌کند.

با وجود چالش‌های موجود مانند مشکلات قانونی، امنیتی و پذیرش گسترده در جامعه علمی، آینده DeSci به‌طور گسترده‌ای امیدوارکننده است. این مدل نه‌تنها به‌دلیل ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی بالا، بلکه به دلیل توانایی آن در بهبود فرآیندهای تحقیقاتی و تسهیل دسترسی به علم، به یک استاندارد جدید در علم و تحقیقات تبدیل خواهد شد. DeSci می‌تواند به تغییرات عمیق در اکوسیستم علمی منجر شود و از این رو به‌عنوان یک ابزار تحول‌آفرین برای پژوهشگران، دولت‌ها و جوامع علمی مطرح است. این تغییرات می‌توانند به تأسیس یک دنیای علمی باز، شفاف و مشارکتی منجر شوند که در آن تمامی افراد می‌توانند به راحتی به دانش و داده‌های علمی دسترسی داشته باشند و در فرآیند تولید علم مشارکت کنند.