سواپ در فارکس یا نرخ بهره شبانه چیست؟

سواپ در فارکس یکی از مفاهیم مهم و گاه ناشناخته‌ای است که بسیاری از معامله‌گران، به‌ویژه افراد تازه‌وارد، در ابتدا به آن توجه کافی نمی‌کنند؛ در حالی که این مفهوم می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر نتیجه نهایی معاملات داشته باشد. سواپ در واقع نوعی نرخ بهره شبانه است که در معاملات بازار فارکس، زمانی اعمال می‌شود که یک پوزیشن معاملاتی برای بیش از یک روز باز باقی بماند. این نرخ بهره، به‌دلیل تفاوت در نرخ‌های بهره دو ارز موجود در یک جفت‌ارز محاسبه می‌شود و می‌تواند به‌صورت هزینه (منفی) یا درآمد (مثبت) به حساب معامله‌گر اضافه شود.

درک دقیق مفهوم سواپ و نحوه عملکرد آن به معامله‌گران کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری اقدام به نگهداری پوزیشن‌های باز در طول شب کنند و از ضررهای پنهانی یا فرصت‌های سودآور احتمالی جلوگیری نمایند. سواپ تنها یک عدد ساده نیست، بلکه می‌تواند بخشی از استراتژی معاملاتی شما را تشکیل دهد، به‌ویژه اگر در بازارهای بلندمدت فعال هستید. در این مقاله، به‌صورت جامع به بررسی سواپ در فارکس، نحوه محاسبه آن، تفاوت آن در حساب‌های اسلامی و عادی، و راه‌های مدیریت این نرخ بهره پرداخته‌ایم.

سواپ در فارکس چیست؟

سواپ در فارکس به کارمزدی گفته می‌شود که معامله‌گر به ازای نگه‌داشتن یک پوزیشن معاملاتی در طول شب، پرداخت یا دریافت می‌کند. این کارمزد بر اساس تفاوت نرخ بهره بین دو ارز موجود در یک جفت‌ارز تعیین می‌شود. زمانی که شما یک معامله را برای بیش از یک روز باز نگه می‌دارید، در واقع وارد یک چرخه بانکی می‌شوید که در آن بانک‌ها به یکدیگر برای تأمین نقدینگی وام می‌دهند یا از هم قرض می‌گیرند؛ این روند باعث ایجاد هزینه یا سودی به نام “سواپ” می‌شود.

اگر ارزی را بخرید که نرخ بهره بالاتری نسبت به ارز فروخته‌شده دارد، ممکن است شما سواپ مثبت دریافت کنید. اما اگر برعکس عمل کنید و ارزی با نرخ بهره پایین‌تر بخرید، احتمالاً با سواپ منفی مواجه خواهید شد. این نرخ به‌صورت روزانه محاسبه و معمولاً در پایان روز معاملاتی (معمولاً ساعت ۵ عصر به‌وقت نیویورک) به حساب شما اضافه یا از آن کسر می‌شود. سواپ‌ها ممکن است در روزهای خاصی مثل چهارشنبه‌ها بیشتر باشند، چون کارمزد سه روز را محاسبه می‌کنند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که سواپ، عامل مهمی در مدیریت پوزیشن‌های بلندمدت و انتخاب جفت‌ارزهای معاملاتی باشد.

چرا سواپ در فارکس اعمال می‌شود؟

سواپ در فارکس به دلیل وجود تفاوت نرخ‌های بهره بین ارزهای مختلف اعمال می‌شود. وقتی در بازار فارکس یک جفت‌ارز را معامله می‌کنید، در واقع هم‌زمان یک ارز را می‌خرید و ارز دیگری را می‌فروشید. هر یک از این ارزها متعلق به کشوری با نرخ بهره مشخص است. اگر معامله شما بیش از یک روز باز بماند، گویی شما یک ارز را قرض گرفته‌اید و ارز دیگر را به‌صورت سپرده گذاشته‌اید. به همین دلیل، لازم است اختلاف نرخ بهره بین این دو ارز محاسبه شده و به‌صورت سواپ در حساب شما اعمال شود.

هدف اصلی از اعمال سواپ، پوشش دادن هزینه‌های مالی ناشی از نگهداری معاملات در طول شب است. بانک‌ها و نهادهای مالی در سراسر دنیا هر روز بر اساس نرخ بهره بین‌بانکی (مثل LIBOR یا SOFR) با هم تسویه حساب می‌کنند. بروکر شما نیز برای تطابق با این سیستم جهانی، نرخ بهره شبانه را در قالب سواپ روی معاملات اعمال می‌کند. بنابراین سواپ نه‌تنها یک کارمزد ساده نیست، بلکه بخشی از سازوکار مالی بزرگ‌تری است که به نقدشوندگی و ثبات بازار فارکس کمک می‌کند.

انواع سواپ در فارکس

در بازار فارکس، سواپ‌ها بسته به نوع معامله و تفاوت نرخ بهره بین دو ارز، می‌توانند به دو دسته کلی تقسیم شوند:

1. سواپ مثبت (Positive Swap)

سواپ مثبت زمانی اتفاق می‌افتد که نرخ بهره ارزی که خریده‌اید بیشتر از نرخ بهره ارزی باشد که فروخته‌اید. در این حالت، معامله‌گر نه‌تنها هزینه‌ای بابت نگهداری پوزیشن نمی‌پردازد، بلکه مقداری سود نیز به حساب او واریز می‌شود. این نوع سواپ برای استراتژی‌هایی مثل “Carry Trade” بسیار کاربردی است، زیرا معامله‌گر از اختلاف نرخ بهره نیز سود دریافت می‌کند.

📌 مثال:
فرض کنید شما جفت‌ارز AUD/JPY را خریداری می‌کنید. اگر نرخ بهره دلار استرالیا (AUD) بیشتر از ین ژاپن (JPY) باشد، و شما معامله خرید (Buy) انجام داده باشید، در پایان روز سواپ مثبت به حساب شما تعلق می‌گیرد.

2. سواپ منفی (Negative Swap)

سواپ منفی زمانی اعمال می‌شود که نرخ بهره ارزی که خریداری کرده‌اید کمتر از ارزی باشد که فروخته‌اید. در این صورت، شما باید بابت نگهداری پوزیشن در طول شب، هزینه‌ای پرداخت کنید. بیشتر معامله‌گران روزانه (Day Traders) سعی می‌کنند قبل از پایان روز از معامله خارج شوند تا از پرداخت این هزینه اجتناب کنند.

📌 مثال:
اگر EUR/USD را خریداری کنید و نرخ بهره یورو کمتر از دلار آمریکا باشد، برای هر شب باز ماندن معامله، مبلغی به‌عنوان سواپ منفی از حساب شما کسر خواهد شد.

سواپ‌ها ممکن است برای معاملات خرید (Buy) و فروش (Sell) متفاوت باشند، و حتی در بعضی شرایط، یک معامله خرید ممکن است سواپ مثبت داشته باشد، در حالی که معامله فروش همان جفت‌ارز سواپ منفی داشته باشد (یا بالعکس). به همین دلیل، بررسی جدول سواپ بروکر و نوع حساب معاملاتی پیش از انجام معاملات بلندمدت بسیار مهم است.

نحوه محاسبه سواپ در فارکس

محاسبه سواپ در فارکس ممکن است در نگاه اول پیچیده به نظر برسد، اما با درک درست از ساختار آن، می‌توان به‌راحتی میزان سود یا زیان ناشی از نگه‌داشتن یک پوزیشن در طول شب را تخمین زد. مقدار سواپ به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله نرخ بهره دو ارز، حجم معامله (لات)، نوع پوزیشن (خرید یا فروش)، نرخ تبدیل ارز، و سیاست‌های بروکر. برای معاملات استاندارد، سواپ بر حسب پیپ یا دلار برای هر لات استاندارد (۱۰۰,۰۰۰ واحد) محاسبه می‌شود.

فرمول کلی برای محاسبه سواپ به صورت زیر است:

Swap = (Lot Size × (Interest Rate of Base Currency – Interest Rate of Quote Currency)) × Pip Value / 365

توضیح اجزای فرمول:

• Lot Size: حجم معامله (مثلاً 1 لات = 100,000 واحد)
• Interest Rate: نرخ بهره ارز پایه و ارز مظنه (quote)
• Pip Value: ارزش هر پیپ در واحد ارز حساب (مثلاً دلار)
• 365: تعداد روزهای سال (برای محاسبه بهره روزانه)

مثال برای درک بهتر:

فرض کنیم معامله‌گر 1 لات از جفت‌ارز AUD/JPY را خریداری کرده است.

• نرخ بهره AUD = 4.10%
• نرخ بهره JPY = 0.10%
• ارزش هر پیپ = 10 دلار
• اختلاف نرخ بهره = 4.10 – 0.10 = 4%
• سواپ روزانه = (100,000 × 0.04) ÷ 365 = 10.96 دلار

در این مثال، اگر سواپ توسط بروکر به صورت مستقیم و بدون تعدیل دیگر محاسبه شود، معامله‌گر حدود 10.96 دلار در روز سواپ مثبت دریافت می‌کند.

نکات مهم:

• در برخی بروکرها، به‌جای محاسبه نرخ بهره، سواپ به‌صورت ثابت برای هر جفت‌ارز تعریف شده و مستقیماً از جدول سواپ قابل مشاهده است.
• معمولاً در شب چهارشنبه، سواپ سه‌برابر محاسبه می‌شود تا تعطیلات آخر هفته را پوشش دهد.
• برای حساب‌های اسلامی، سواپ ممکن است حذف شود یا با شرایط خاصی اعمال شود.

تأثیر سواپ در معاملات بلندمدت

سواپ یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در معاملات بلندمدت فارکس است که بسیاری از تریدرهای تازه‌کار آن را نادیده می‌گیرند. در حالی که این هزینه یا سود ممکن است در کوتاه‌مدت چندان محسوس نباشد، اما در معاملات چندروزه تا چندماهه می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سود نهایی معامله‌گر بگذارد.

در صورتی که یک پوزیشن با سواپ مثبت در بلندمدت نگه داشته شود، معامله‌گر می‌تواند علاوه بر سود حاصل از تغییرات قیمت، روزانه نیز درآمد ثابتی از محل سواپ دریافت کند. این استراتژی به‌ویژه در روش‌هایی مثل Carry Trade رایج است. اما برعکس، اگر پوزیشن شامل سواپ منفی باشد، نگه‌داشتن طولانی‌مدت آن می‌تواند باعث کاهش سود یا حتی وارد شدن به ضرر شود؛ به‌ویژه در مواقعی که بازار نوسانی یا خنثی است.

بنابراین، آگاهی از نرخ سواپ و انتخاب هوشمندانه جفت‌ارزهایی با نرخ بهره مناسب، می‌تواند در مدیریت سرمایه و بهینه‌سازی سود در معاملات بلندمدت نقش کلیدی داشته باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود پیش از باز کردن پوزیشن‌های طولانی‌مدت، حتماً جدول سواپ بروکر بررسی شود و تأثیر آن در محاسبه ریسک لحاظ گردد.

استراتژی کسب سود از سواپ (Carry Trade)

یکی از استراتژی‌های محبوب در بازار فارکس برای کسب سود از اختلاف نرخ بهره بین ارزها، استراتژی Carry Trade یا معامله انتقالی است. در این روش، معامله‌گر یک ارز با نرخ بهره پایین را قرض می‌گیرد و در عوض، ارزی با نرخ بهره بالاتر خریداری می‌کند. هدف اصلی در این نوع معاملات، بهره‌برداری از سواپ مثبت روزانه است؛ به‌طوری‌که حتی اگر قیمت جفت‌ارز تغییر چندانی نداشته باشد، معامله‌گر صرفاً با نگه‌داشتن پوزیشن در طول زمان، سود ثابتی دریافت می‌کند.

مثال کاربردی:
فرض کنید نرخ بهره ین ژاپن (JPY) حدود ۰.۱۰٪ و نرخ بهره دلار استرالیا (AUD) حدود ۴.۱۰٪ است. با خرید جفت‌ارز AUD/JPY، شما در واقع ارزی با نرخ بهره بالا را در مقابل ارزی با نرخ بهره پایین نگه می‌دارید. در این حالت، روزانه به شما سواپ مثبت تعلق می‌گیرد.

نکاتی برای موفقیت در Carry Trade:

• انتخاب جفت‌ارزهایی با اختلاف نرخ بهره بالا (مثل NZD/JPY یا AUD/JPY)
• بررسی سیاست‌های سواپ بروکر (برخی بروکرها کارمزدهای خاصی در نظر می‌گیرند)
• استفاده از این استراتژی در بازارهای با نوسانات کم و روندهای پایدار
• مدیریت ریسک با استفاده از حد ضرر (Stop Loss)، چون قیمت ممکن است خلاف جهت حرکت کند

توجه داشته باشید که Carry Trade فقط در شرایط خاص بازار سودآور است و در صورت بروز نوسانات شدید یا کاهش نرخ بهره ارز مورد نظر، ممکن است استراتژی نتیجه عکس دهد. بنابراین، این استراتژی بیشتر برای تریدرهای با دید میان‌مدت تا بلندمدت و با تجربه توصیه می‌شود.

راه‌های جلوگیری از پرداخت سواپ منفی

سواپ منفی در فارکس معمولاً زمانی رخ می‌دهد که نرخ بهره ارز فروخته‌شده بیشتر از ارز خریداری‌شده باشد. در این صورت، هزینه‌ای به‌عنوان سواپ منفی برای نگه‌داشتن پوزیشن در طول شب از حساب شما کسر می‌شود. این هزینه می‌تواند بر سود نهایی معاملات اثر منفی بگذارد، به‌ویژه اگر پوزیشن‌ها برای مدت طولانی باز بمانند. برای جلوگیری از پرداخت سواپ منفی، چندین استراتژی و راهکار وجود دارد که در اینجا به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. انتخاب جفت‌ارز با نرخ بهره بالا برای ارز خریداری‌شده

اگر می‌خواهید از سواپ منفی جلوگیری کنید، بهتر است جفت‌ارزهایی را انتخاب کنید که در آن‌ها ارز خریداری‌شده نرخ بهره بالاتری نسبت به ارز فروخته‌شده داشته باشد. به این ترتیب، احتمال دریافت سواپ مثبت بیشتر می‌شود. به‌عنوان‌مثال، جفت‌ارزهایی مثل AUD/JPY یا NZD/JPY معمولاً نرخ بهره بالاتری دارند که می‌تواند باعث دریافت سواپ مثبت شود.

2. توجه به سیاست‌های سواپ بروکر

بروکرهای مختلف نرخ سواپ‌های متفاوتی برای هر جفت‌ارز دارند. بنابراین، قبل از باز کردن پوزیشن، به دقت جدول سواپ بروکر خود را بررسی کنید. برخی بروکرها سواپ‌های کمتر یا حتی سواپ صفر را برای برخی جفت‌ارزها ارائه می‌دهند، که می‌تواند به جلوگیری از پرداخت سواپ منفی کمک کند.

3. معاملات روزانه (Day Trading)

یکی از راه‌های جلوگیری از پرداخت سواپ منفی، انجام معاملات روزانه است. در این استراتژی، تریدرها معمولاً پوزیشن‌های خود را قبل از پایان روز و شب بسته و از نگه‌داشتن پوزیشن‌ها در طول شب اجتناب می‌کنند. این روش به‌ویژه برای تریدرهایی که به‌طور منظم به بازار می‌پردازند، مفید است.

4. استفاده از حساب‌های اسلامی (Swap-Free)

بعضی از بروکرها حساب‌های ویژه‌ای تحت عنوان حساب‌های اسلامی ارائه می‌دهند که در آن‌ها سواپ منفی یا مثبت برای معاملات اعمال نمی‌شود. این نوع حساب‌ها به‌ویژه برای افرادی که به دلایل مذهبی یا دیگر مسائل نمی‌خواهند درگیر سواپ شوند، مناسب است. اگر شما نیز در این شرایط قرار دارید، استفاده از چنین حساب‌هایی می‌تواند مفید باشد.

5. انتخاب زمان مناسب برای ورود به بازار

زمان‌بندی درست ورود به بازار می‌تواند در کاهش هزینه‌های سواپ تأثیرگذار باشد. برای مثال، در صورتی که بخواهید پوزیشن را در روزهای خاصی که بروکر سواپ سه‌برابر اعمال می‌کند (معمولاً چهارشنبه‌ها)، وارد کنید، می‌توانید از این هزینه‌ها اجتناب کنید. بنابراین، آگاهی از زمان‌هایی که نرخ سواپ تغییر می‌کند، به مدیریت هزینه‌ها کمک می‌کند.

آیا همه بروکرها سواپ دریافت می‌کنند؟

همه بروکرها سواپ دریافت نمی‌کنند. برخی از بروکرها سواپ به‌طور مستقیم از مشتریان دریافت نمی‌کنند یا سیاست‌های خاصی دارند که موجب می‌شود هزینه‌ای تحت عنوان سواپ از مشتریان اخذ نشود. در ادامه چند نوع از بروکرها را که ممکن است سواپ دریافت نکنند یا سیاست‌های متفاوتی داشته باشند توضیح می‌دهم:

1. بروکرهای حساب اسلامی (Swap-Free Accounts)

برخی از بروکرها برای افرادی که به دلایل مذهبی نمی‌خواهند درگیر سواپ شوند، حساب‌های اسلامی ارائه می‌دهند. در این حساب‌ها، سواپ به‌طور کامل حذف می‌شود. این حساب‌ها به‌ویژه برای مسلمانان طراحی شده‌اند که طبق اصول شرعی نمی‌خواهند بهره‌ای از هیچ طرف تراکنش دریافت کنند یا پرداخت نمایند. بنابراین، مشتریان این نوع حساب‌ها هیچ هزینه سواپ مثبت یا منفی را تجربه نمی‌کنند.

2. بروکرهایی با سیاست سواپ صفر

بعضی از بروکرها به طور خاص جفت‌ارزهایی را ارائه می‌دهند که در آن‌ها سواپ صفر یا سواپ بسیار پایین است. این نوع بروکرها ممکن است برای جذب مشتریان بیشتر، خصوصاً کسانی که تمایل دارند در پوزیشن‌های بلندمدت باقی بمانند، سواپ را حذف کنند یا بسیار کاهش دهند. البته ممکن است این نوع بروکرها هزینه‌های دیگری را برای جبران این تصمیم در نظر بگیرند.

3. بروکرهایی که سواپ‌های متغیر دارند

بروکرهای دیگری نیز هستند که سواپ را دریافت می‌کنند اما نرخ سواپ آن‌ها متغیر است. این بدان معناست که بسته به شرایط بازار، نرخ بهره، و سیاست‌های بانکی، سواپ می‌تواند به‌طور روزانه تغییر کند. در این نوع بروکرها، سواپ بسته به نوع جفت‌ارز، شرایط اقتصادی، و حتی روز هفته (برای مثال، چهارشنبه‌ها که سواپ سه‌برابر می‌شود) متفاوت است.

4. مدل‌های اجرا: ECN و STP

ECN و STP مدل‌های اجرایی هستند که در آن‌ها بروکرها سفارشات را به‌طور مستقیم به بازار بین بانکی ارسال می‌کنند. در این مدل‌ها، تریدرها به نرخ‌های واقعی بازار دسترسی دارند و هزینه‌های سواپ معمولاً به‌طور متغیر و بسته به شرایط بازار تعیین می‌شود. این بروکرها معمولاً از اسپرد یا کمیسیون به‌عنوان منبع درآمد اصلی خود استفاده می‌کنند و ممکن است سواپ‌های کمتری نسبت به بروکرهای بازارساز داشته باشند.

5. بروکرهایی با هزینه‌های اضافی به جای سواپ

برخی از بروکرها ممکن است به جای سواپ، هزینه‌های دیگری مانند کمیسیون، کارمزد برای هر تراکنش یا هزینه‌های پنهان دیگر در نظر بگیرند. این نوع بروکرها معمولاً هزینه‌های سواپ را حذف می‌کنند اما ممکن است در ازای این اقدام، درآمد خود را از سایر منابع کسب کنند.

در نتیجه، نه تمام بروکرها سواپ دریافت می‌کنند و نه همه آن‌ها به یک روش مشابه عمل می‌کنند. بنابراین، قبل از شروع معاملات، بهتر است سیاست سواپ و هزینه‌های مرتبط با هر بروکر را به‌دقت بررسی کنید تا بهترین انتخاب را متناسب با نیازهای خود داشته باشید.

نتیجه‌گیری

سواپ در فارکس یا همان نرخ بهره شبانه، بخش جدایی‌ناپذیر از معاملات بلندمدت در بازار فارکس است که بر اساس تفاوت نرخ بهره بین دو ارز در یک جفت‌ارز محاسبه می‌شود. این هزینه یا درآمد اضافی می‌تواند تأثیر زیادی بر استراتژی‌های معاملاتی داشته باشد، به‌ویژه برای تریدرهایی که پوزیشن‌های خود را برای مدت طولانی نگه می‌دارند. در حالی که سواپ می‌تواند به‌عنوان یک ابزار برای کسب درآمد از تفاوت نرخ‌های بهره استفاده شود، نیاز به توجه دقیق به نرخ‌ها، سیاست‌های بروکرها و زمان‌بندی معاملات دارد.

در نهایت، برای مدیریت مؤثر سواپ، تریدرها باید استراتژی‌های مناسب مانند انتخاب جفت‌ارزهای با نرخ بهره بالا، استفاده از حساب‌های اسلامی یا انتخاب بروکرهایی با سیاست‌های مناسب در این زمینه را در نظر بگیرند. آگاهی از این مفهوم و نحوه اعمال آن می‌تواند به شما کمک کند تا هزینه‌های پنهان معاملات خود را کاهش داده و به بهره‌برداری بهینه از فرصت‌های بازار دست یابید.